دغدغه کاهش وزن و داشتن اندام متناسب برای بسیاری از مردم به حدی جدی است که تلاش می کنند از هر راه ممکن خود را به وزن دلخواه برسانند. با توجه به تغییرات گسترده در شیوه زندگی مردمان شهرنشینی که بی تحرکی، خوردن فست فود و غذاهای چرب و شیرین، به هم خوردن ساعات خواب و … فقط چند مورد آن است، طبیعی است که رسیدن به وزن ایده آل کار آسانی نباشد. در کشور ما مانند دیگر کشورهای در حال توسعه چاقی و اضافه وزن مفرط در بین افراد و حتی کودکان شیوع بسیاری یافته است. از این رو، نگرش صحیح به رژیم غذایی ایرانیان، گرایش به فعالیت های جسمی و ورزش به عنوان یک اصل در زندگی روزمره، اصلاح فست فودها به صورتی که به غذاهای سالم تر تبدیل شود، امری ضروری است. در این میان، علاوه بر رژیم های مختلف برای کاهش وزن، استفاده از داروهای گیاهی مدت هاست که در بازار همیشه داغ کاهش وزن رواج پیدا کرده است و هر روز تبلیغات جدیدی درباره قهوه لاغری، چای لاغری، ملین های گیاهی و … مشاهده می شود. در این تبلیغات به عنوان نمونه گفته می شود: «اگر هنوز از افزایش وزن شکایت دارید و نتوانسته اید از اضافه وزن خود رهایی پیدا کنید، می توانید برای لاغر شدن و لاغر ماندن از داروهای گیاهی کمک بگیرید. این داروها بی خطر است و عوارض ندارد. بنابراین می توانید با خیال راحت از این محصولات استفاده کنید.» درباره چاقی و لاغری و کاهش وزن در طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی برای کاهش وزن با یکی از متخصصان طب سنتی گفت وگویی انجام داده ایم که در ادامه می آید.

 

درمان چاقی در طب سنتی

 

درمان چاقی در طب سنتی

دکتر جعفر سعیدی، متخصص طب سنتی، در گفت وگو با خراسان چاقی در طب ایرانی را چنین تعریف می کند: هرگاه افزایش حجم بدن همراه با افزایش وزن باشد، به آن چاقی می گوییم. نکته این جاست که گاهی حجم بدن افزایش پیدا می کند اما وزن زیاد نمی شود، بنابراین در طب وقتی این دو همراه هم باشد، چاقی اتفاق می افتد. از سوی دیگر، برای این که معنای چاقی را بفهمیم، باید بدانیم وزن طبیعی چیست. حکمای ایرانی معتقد بودند وزن طبیعی هر فرد، وزنی است که در آن تمامی اندام های بدن کارهای مربوط به خود را به خوبی و با قوت تمام انجام می دهد و اگر بدن از آن وزن خارج شود و کمتر یا بیشتر شود، آن افعال دچار نقص خواهد شد.این حکما علایم فردی را که وزن طبیعی دارد، به این ترتیب شرح داده اند: اول این که فرد در هنگام فعالیت بدنی احساس سنگینی نکند و دوم این که دارای احساس نشاط باشد. همچنین باید اشاره کرد چاقی ممکن است به علل ژنتیک، اختلالات هورمونی، عوارض دارویی، سبک زندگی و پرخوری یا پرنوشی رخ دهد که مردم معمولا فقط علت آخر را دلیل چاقی تصور می کنند در حالی که ممکن است علل دیگری هم در بروز چاقی فرد وجود داشته باشد.

 

انواع چاقی در طب ایرانی

حکمای ایرانی چاقی را به ۲ دسته بزرگ تقسیم کرده اند؛ اول چاقی هایی که ناشی از تولید یا تجمع پیه در بدن است که به اصطلاح به آن «شحم» یا «سمن» می گویند و دوم چاقی هایی که ناشی از تولید و تکثیر گوشت و عضله است که به آن «لحم» می گویند. بنابراین چاقی ها یا لحمی است یا شحمی و بسته به نوع چاقی، فرد را درمان می کردند. البته باید به یک نکته مشترک در هر ۲ نوع چاقی اشاره کرد و آن این که چاقی شحمی و لحمی در کیفیت «تری» با هم مشترک است. علت این که بر مبنای طب ایرانی، مزاج گوشت گرم و تر و مزاج شحم و سمن سرد و تر است. بنابراین کسانی که افزایش وزن دارند چه شحمی و چه لحمی در کیفیت «تری» با هم مشترک اند. به این ترتیب واضح است که کیفیت «تری »در بروز انواع چاقی نقش مهمی دارد.

 

افزایش «تری» در بدن

دکتر سعیدی درباره علل افزایش «تری» در بدن که یکی از عوارض آن چاقی است، چنین توضیح می دهد: هرچند علل بسیار زیادی در طب ایرانی برای افزایش«تری» در بدن ذکر شده است اما در این بحث به چند علت مهم آن اشاره می کنیم. علت اول، نداشتن تحرک است. حکما معتقد بودند که حرکت و ورزش باعث تحلیل رطوبت های اضافی بدن می شود. تحرک باعث افزایش حرارت در بدن می شود و این حرارت، رطوبت هایی را که برای بدن مضر است، خارج می کند و به رطوبت های مفید بدن تعادل می بخشد. در نتیجه، نداشتن تحرک یا نداشتن فعالیت بدنی باعث افزایش رطوبت در بدن می شود. حکمای ایرانی دلیل دوم را کثرت خواب ذکر کرده اند. به گفته آن ها خواب زیاد و طولانی مدت باعث می شود حرارت بدن کاهش پیدا کند و در نتیجه رطوبت بدن زیاد شود. نکته این جاست که طبق توصیه حکمای ایرانی خواب اوایل شب تا سحر باعث افزایش وزن نمی شود اما خواب غیر از این ساعات یعنی بعد از سحر و اوایل روز که ساعات نامناسبی برای خواب است، باعث افزایش رطوبت بدن و در نتیجه چاقی می شود.

 

همچنین تجمع فضولات بدن باعث «تری» می شود. ما اعتقاد داریم که در بدن مواد زاید و فضولاتی وجود دارد که باید از مجاری طبیعی خارج شود مثل ادرار، عرق یا عادت ماهیانه در زنان که طی آن بسیاری از مواد زاید بدن دفع می شود. اگر به دلایلی مواد زاید و فضولات از بدن خارج نشود، رطوبت بدن افزایش پیدا می کند. یکی دیگر از اسباب «تری» ، خارج شدن بیش از حد خلط صفرا در بدن است. حکما می گویند که خلط صفرا یکی از عوامل گرم کننده بدن است و باعث خشک شدن رطوبت های اضافی بدن می شود. پس بدن ما همیشه به مقدار معینی به خلط صفرا نیاز دارد. هر زمان به دلایلی در مصرف مسهل هایی که صفرا را از بدن خارج می کند یا موادی که به اصطلاح «صفرابر» نامیده می شود، مثل انواع ترشی افراط شود، خلط صفرای طبیعی بیش از حد از بدن خارج و رطوبت بدن زیاد می شود. همچنین وقتی فردی بیش از حد نیاز بخورد و بنوشد یا نتواند غذا را خوب هضم کند، باید بداند که تری بدنش را افزایش داده است و مسلم است که مصرف افراطی غذاها و میوه های تر باعث تجمع رطوبت در بدن می شود. در طب سنتی اعتقاد بر این است که اگر اسباب افزایش رطوبت در بدن را بشناسیم، می توانیم در پیشگیری و درمان چاقی قدم صحیحی برداریم.

 

این متخصص طب سنتی با اشاره به این که ممکن است چاقی نشانه وجود بیماری دیگری در بدن باشد، تأکید می کند: کم کاری تیروئید و اختلالات هورمونی در زنان ممکن است جزو دلایل چاقی باشد و طبیعی است که این نوع از چاقی باید با توجه به بیماری پیش زمینه ای درمان شود. درباره دیگر مبتلایان به چاقی در طب سنتی در قدم اول پزشک نوع چاقی آن ها را تعیین می کند که آیا چاقی ناشی از افزایش چربی است یا افزایش عضله و گوشت، سپس بیماران به انجام ورزش صحیح و مناسب و اصلاح تغذیه توصیه می شوند و در کنار آن از داروهای گیاهی که به دستگاه گوارش برای هضم بهتر غذا کمک می کند، استفاده می شود.

 

داروهای گیاهی و کاهش وزن در طب سنتی

داروهای گیاهی در طب سنتی برای درمان چاقی وقتی به کار برده می شود که فرد دارای بیماری زمینه ای نباشد. مصرف این داروها بسته به نوع چاقی متفاوت است و برای هر فردی طبق مزاجش داروی خاصی توصیه می شود. اما در هر حال نقش ورزش و اصلاح رژیم غذایی کم رنگ نخواهد بود. داروهای گیاهی نقش کمک کننده دارد از این رو کاهش وزن فقط با مصرف داروهای گیاهی میسر نخواهد بود.دکتر سعیدی تأکید می کند: داروهای گیاهی زیادی برای کاهش وزن کاربرد دارد اما این که کدام دارو مناسب چه کسی است را فقط درمانگر و متخصص طب سنتی تشخیص می دهد و معمولا افراد در انتخاب داروی مناسب اشتباه می کنند، متخصص طب سنتی برای درمان چاقی نوع چربی، چاقی، بیماری زمینه ای و مصرف دیگر داروهای شیمیایی را مدنظر قرار می دهد و سپس به پروسه درمان می رسد. بسیاری از مردم تصور می کنند داروهای گیاهی بی خطر است و به همراه مصرف داروهای شیمیایی خطری متوجه فرد نمی کند در صورتی که این تفکر نادرست است. دارو هر چند گیاهی، داروست و عوارض خود را دارد و تداخلات آن با داروهای گیاهی دیگر یا داروهای شیمیایی مدنظر قرار گیرد.

 

یک استثنا وجود دارد و آن هم زیره است که حکمای سابق معتقد بودند که زیره برای انواع چاقی ها مفید است و می توان گفت مصرف آن ضرری برای افراد ندارد. باید متذکر شد که داروهای گیاهی کمکی است و نقش اصلی را ندارد. از این رو این تصور که می توان با داروهای گیاهی به تنهایی به کاهش وزن اقدام کرد، تصوری نادرست است. داروهای گیاهی باید استاندارد داشته باشد، به درستی تجویز شده باشد و اگر ترکیبی است از محل مناسب و مطمئنی تهیه شده باشد.

 

این متخصص طب سنتی درباره استفاده از مسهل ها برای کاهش وزن می گوید: مسهل ها باعث می شود عملکرد دستگاه گوارش تحت تأثیر قرار گیرد و مواد غذایی به سرعت دفع شود، مسهل ها شاید تا اندازه ای تأثیر داشته باشد اما در دراز مدت عوارض زیادی به بار می آورد.یک عارضه مهم این است که باعث می شود روده ها تنبل شود و نتواند عملکرد مناسبی داشته باشد، بنابراین مصرف مسهل در دراز مدت توصیه نمی شود و کارآیی مناسبی نخواهد داشت.

همچنین بیشتر مردم به توصیه دوستان و آشنایان برخی مواد غذایی را که تحت عنوان لاغر کننده معرفی شده است، مصرف می کنند. خوب است بدانید بیشتر این مواد، دارای کیفیت گرم است و به از بین بردن رطوبت بدن کمک می کند، مثل زیره، چای سبز، دارچین و فلفل.

 

روان شناسی کاهش وزن

پزشکان ادعا کردند اگر بدن خود را دوست داشته باشید این احساس به شما کمک می کند که وزنتان را کاهش دهید. نتایج یک مطالعه جدید نشان داده است که اگر دید مثبتی نسبت به بدن خود داشته باشید و تصویر مناسبی از فیزیک خود در ذهنتان ایجاد کنید، می توانید تاثیر برنامه های کاهش وزن را براساس یک رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن، بهبود ببخشید و از این برنامه ها برای کم کردن اضافه وزنتان بیشتر سود ببرید. این یافته حاصل مطالعه و پژوهش جمعی از متخصصان و کارشناسان سلامت روی گروهی از زنان چاق و مبتلا به اضافه وزن بود. نتایج این مطالعات نشان داد در گروهی از زنان که دید مثبتی نسبت به شکل ظاهری بدن خود پیدا کردند و نگرانی آن ها از چاق بودن کاهش یافت، تلاش برای کاهش وزن طی دوره یک ساله بهتر نتیجه داد. زنانی که به جای نگرانی از داشتن بدن چاق، تصویر مثبتی از ظاهر خود در ذهنشان ایجاد کردند، بهتر توانستند تغذیه خود را کنترل کنند و وزن بیشتری از دست دادند.

 

منبع: روزنامه خراسان