معمولاً قاعدگي بين 11 تا 14 سالگي شروع مي‌شود. البته این مسئله در مورد دختراني كه قد يا وزن آنها كمتر از حد متوسط است صادق نیست و ممكن است قاعدگي تا مدتي بعد هم آغاز نشود. چند سال اول پس از شروع قاعدگی ،عادتهاي ماهيانه ممكن است نامنظم باشند و حتي امكان دارد پريود وي به صورت دوره‌هاي منظم ماهانه حتی تا اواخر نوجواني نباشد. پس از نظم پيدا كردن عادتهاي ماهانه، مدت اين دوره‌ها در زنان مختلف بين 26 تا حدود 35 روز متغير است.
آمنوره در واقع فقدان قاعدگی در هر سنی می‌باشد.
انواع آمنوره دو نوع است:
• آمنوره اوليه یا فقدان كامل عادت ماهانه
در يك دختر جوان16 ساله با ظاهری طبيعي یا دختر 14 ساله كه خصوصيات ثانويه جنسي در وي به وجود نيامده‌اند یا رشد طبيعي نداشته است. بنابراین آمنوره اولیه یا فقدان قاعدگى از آغاز وجود دارد و ممكن است براى تمام طول عمر ادامه یابد. در این حالت خونریزى قاعدگى دوران بلوغ هرگز اتفاق نمى‌افتد؛ البته اين اختلال نادر است زيرا بيشتر دختران اولين قاعدگي خود را حداكثر تا 15 سالگي تجربه مي‌كنند.
• آمنوره ثانویه
به حالتى اطلاق مى شود که خونریزى ماهانه در یک زن براى بیش از سه ماه قطع شود. معمولاً به دلیل یک عامل جسماني اتفاق مى‌افتد و نسبت به آمنوره اولیه، دیرتر آغاز مى‌شود. در این حالت دوره‌هاى عادت ماهانه که در آغاز طبیعى و منظم بوده‌اند، به تدریج غیرطبیعى، نامنظم و یا قطع مى‌شوند.
چه عواملى آمنوره را ایجاد مى کنند؟
آمنوره (اولیه یا ثانویه) علل متعددی دارد. از جمله موارد زیر:
* بارداری یا حاملگى: خانم‌ها در دوران باردارى چون تخمک گذارى ندارند، عادت ماهانه به طور موقت قطع مى‌شود.
* بيماريکه به شکل اختلال در تخمک گذاری می‌باشد و معمولاً بى نظمى شدید عادت ماهانه یا قطع مکرر خونریزى ماهانه را باعث مى‌شود.
* استرس
* فعاليت جسمي شديد یا ورزش بیش از اندازه و ورزش‌هاى سنگین در بسیارى از زنان جوان ورزشکار قطع عادت ماهانه را باعث مى شوند؛ زیرا مقدار چربى بدن آنها بسیار کم است.
* چاقى: به علت وجود مقدار زیاد چربى در بدن زنان چاق احتمال ايجاد آمنوره در آنها بيشتر است. زیرا چاقى در فرآیند تخمک گذارى اختلال ایجاد مى کند.
* اختلالات غذا خوردن: آمنوره در زنانى که به بى اشتهایى عصبى یا پرخورى عصبى دچار هستند، دیده میشود. علت این است که به دلیل پایین بودن وزن بدن، بدن آمادگى حامله شدن را نخواهد داشت. در نتیجه، دستگاه تولیدمثلى به هدف حمایت بدن از کار مى‌افتد، چرا که بیش از اندازه تحلیل رفته است.
* سنين ميانسالي: که با قطع دايمي عادت ماهيانه همراه بوده و امري طبيعي در دوره زندگي است.
* نقص‌هاى زمان تولد: وجود نقایص زمان تولد، در خونریزى ماهانه یک نوجوان ۱۶ ساله موثر است.
* فقدان اعضاي تناسلي: مثل فقدان مجرای تناسلي، رحم، يا تخمدان‌ها که نوعی از ناهنجاري‌هاي کروموزومی به حساب می‌آید.
* بسته بودن كامل پرده بكارت: كه به اين ترتيب مانع خروج خونريزي عادت ماهانه مي‌شود.
* اختلالات كروموزومي
* تومورها، عفونت‌ها
* اختلال کار تیروئید: در بسیارى موارد کم کارى غده تیروئید یا هیپوتیروئیدى که همان تولید مقدار ناکافى هورمون تیروئید است یا پرکارى غده تیروئید یا هیپرتیروئیدى که ترشح بیش از حد هورمون تیروئید را به دنبال دارد مسئول قطع عادت ماهانه است.
اما عواملی ديگري که در افزايش خطر ایجاد آمنوره نقش دارند داروهايي مثل قرص‌هاي ضدحاملگي، داروهاي ضدسرطان، مخدرها، برخي داروها مانند كلرديازپوكسايد، سابقه خانوادگي دير آغاز شدن عادت ماهانه، لاغري و همچنين كاهش وزن شديد می‌باشند.
عوارض آمنوره
فقدان عادت ماهانه اگر علت آن معلوم شود به‌تنهایی يك خطر براي سلامتي محسوب نمي‌شود؛ چرا که با رفع عامل آن مشکل از بین خواهد رفت. اما گاهي به علت
* ناباروری و ناتواني در حامله شدن
* و پريشاني رواني در رابطه با تكامل جنسي كه گاهاً تاثیرات روانی در بیمار خواهد داشت،
عوارض آن برگشت ناپذير خواهد بود.
تشخیص آمنوره
شامل موارد زير می‌باشد:
– شرح حال پزشكي: پزشک متخصص زنان با معاینه جسماني، معاینه لگنى وگرفتن تاریخچه پزشکى تشخیص را به عهده دارد (در مورد شرح حال سابقه خانوادگی، میزان فعالیت روزانه و سن و وزن بیمار هم سوال میشود).
– اندازه‌گيري هورمون‌هاي خون
– بررسي كار تيروئيد و غدد فوق‌كليوي
اگر سایر اختلالات قاعدگى، بیمارى‌هاى داخلى و عوارض داروهایى که مى‌توانند بیمارى را سبب شوند رد شود، تشخیص آمنوره قطعى است. تشخیص آمنوره مستلزم قطع خونریزى زمانى که زن باردار نباشد براى سه دوره متوالى می‌باشد.
درمان آمنوره
درمان آمنوره (قطع قاعدگى) بر اساس موارد زیر توسط پزشک تعیین مى شود:
• درمان در آمنوره‌اي كه به كمبود هورمون بستگی ندارد، شامل رفع علت زمینه ای می‌باشد.
• هورمون درماني جايگزين مي‌شود.
• روان درماني يا مشاوره در صورتي كه آمنوره در اثر استرس يا مشكلات تغذيه‌اي باشد، لازم است.
• يك جراحي كوچك در پرده بكارت كاملاً بسته با ايجاد سوراخ لازم مي باشد.
• داروها: در ابتدا هورمون پروژسترون براي شروع خونريزي شروع میشود. اگر مصرف پروژسترون قطع شد و خونريزي آغاز شد، دستگاه تناسلي درست كار مي‌كند و وجود بيماري در غده هيپوفيز نيز رد میشود. اما اگر مصرف پروژسترون قطع شد و خونريزي آغاز نشد، از داروهاي محرك تخمدان مثل كلوميفن يا هورمون‌هاي طبيعي محرك تخمدان كه از هيپوفيز ترشح مي‌شوند تحت نظر پزشك براي اين منظور استفاده خواهد شد.
• برای فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري مانعی وجود ندارد، پس ورزش كنيد ولي بدانيد شدت آن نبايد زياد باشد.
• اگر چاق يا زيادي لاغر هستيد، با پزشك و يا متخصص تغذيه در رابطه با رژيم غذايي مناسب مشورت كنيد. سه وعده غذايي روزانه مصرف كنيد و وعده اي را حذف نكنيد.
توجه به این نکته لازم است که:
اگر 16 سالتان شده است اما عادت ماهانه نداشته‌ايد، یا اگر علي‌رغم درمان، عادت ماهانه شما در عرض 6 ماه آغاز نشد باید به پزشک مراجعه نمایید.
بنابراین سن، سلامتى، سابقه پزشکى بیمار، علت بیمارى (اولیه یا ثانویه)، تحمل بیمار نسبت به دارو و دیدگاه بیمار در ارتباط با بيماريش در درمان وي موثر است.
پيشگيري
* تغذيه مناسب و توجه به حفظ وزن در حد ايده‌آل توصیه شده است.
* هر دارويي را با تجويز پزشك استفاده كنيد.
* فعاليت ورزشي حرفه‌اي خود را تا حدي كم كنيد.
* هرگونه نگرانی را از خود دور کنید، چرا که آمنوره معمولاً با هورمون درماني يا رفع علت زمينه‌ساز قابل معالجه است.
اما در بعضی موارد، آمنوره قابل درمان نیست که اين موارد عبارتند از: اختلالات كروموزومي و ناهنجاري‌هاي دستگاه تناسلي.
منبع : 7sib.ir