حکایت حجامت این روش دیرپای درمانی، داستان امروز و دیروز نیست. حکایت قرنها و قرنها ماندگاری در میان روشهای درمانی بسیار موجود، آن هم در بین تکاپوی لحظه به لحظه عالمان علم پزشکی برای دست یافتن به روشهای جدیدتر و راحت تر است.
این روزها می بینیم با وجود همه پیشرفتهایی که در علم پزشکی بوجود آمده هنوز هم کسانی هستند که چه در مرحله درمان و چه در مرحله پیشگیری رفتن زیرتیغ حجامت را به خیلی از درمانهای جدید ترجیح می دهند و دلیل این انتخاب خود را تجربه دوران قدیم و زمانی که علم پزشکی اینقدر پیشرفت نکرده بود ذکر می کنند. اما در کنار این افراد بسیاری از مردم یا خیلی از پزشکان حجامت را کاری بی فایده و دورریختن خونی می دانند که می تواند نیاز بیماری به خون را با اهدای خون تامین کند.
آنچه مسلم است و بنابر روایتی که از ائمه معصومین«ع» در اختیار داریم تاریخ طب اسلامی حجامت به زمانهای بسیار دور و حتی قبل از اسلام برمی گردد. حجامت دارای پیشینه کهن بوده و بعد از ظهور دین مبین اسلام، انجام دادن حجامت نیز به حضرت محمد«ص» توصیه شده است. ضمن اینکه حجامت در حال حاضر در بسیاری از کشورهای اسلامی کم و بیش رایج است و در کشورهای غیراسلامی نظیر آمریکا، ژاپن، آلمان و… هم رواج یافته و در بسیاری از مراکز پزشکی جهان رونق گرفته است. براساس آمارهای غیررسمی رواج آن به چند سال اخیر می رسد و ظاهراً غربیها به منافع سرشار آن پی برده اند. اما نکته حائز اهمیت اختلاف نظر پزشکان طب سنتی با متخصصان علوم پزشکی مدرن بر انجام حجامت در کشورمان است.
طی چند سال اخیر تبلیغات گسترده و افتتاح درمانگاههای اختصاصی انجام حجامت، زالو انداختن و فصد کردن (رگ زنی) باعث ایجاد شبهاتی شده است که آیا واقعاً حجامت کردن تاثیری بر درمان و پیشگیری از بیماری ها دارد و تفاوت آن با اهدای خون در چه می باشد؟ چرا برخی از پزشکان انجام حجامت را کاری بی فایده و چه بسا باعث بروز بیماری هایی نظیر هپاتیت و ایدز در افراد می دانند؟
اگر واقعاً اینطور که پزشکان می گویند، درست باشد و حجامت باعث بروز این بیماریها گردد، پس چرا مسئولان وزارت بهداشت اقدامی جدی جهت جمع آوری اینگونه مراکز درمانی نمی کنند و چرا ممانعتی از فعالیت آنها به عمل نمی آورند و اگر هم حجامت کردن با سیاستها و اصول پزشکی مدرن مغایرتی ندارد و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی با این طب کهن و روش درمانی مشکلی ندارد و آن را تایید می کند، چرا در پس پرده حجامت این همه اما و اگر می بینیم.
در ادامه این سؤالات را مورد بحث و بررسی قرار می دهیم.
حجامت کنید، پوستتان شفاف می شود!
درمانگاه… تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، واحد حجامت ساعت ۱۰ صبح، چند خانم و آقا در سالن انتظار روی صندلی های آبی رنگ نشسته و هر کس خودش را به نوعی سرگرم می کند. سرصحبت را با یکی از خانمها که مشغول ذکر گفتن است باز می کنم. از او که خانمی حدوداً ۴۵ ساله به نظر می آید سؤال می کنم برای حجامت و رفع چه مشکلی به اینجا آمده اید؟ و او هم که ظاهراً دنبال هم صحبت می گردد، خیلی سریع و در توضیحات مفصلی می گوید: «از بچگی حجامت می کردم، خانمی بود اول بهار و پاییز به محله مان در منطقه گلوبندک می آمد و بچه ها را حجامت می کرد. وقتی او می آمد از ترس فرار می کردیم، اما پدر و مادرمان ما را به زور به دست آنها می سپردند. بعدها هم عادتمان شد و هنوز هم سالی یکی دوبار برای حجامت به اینجا می آیم و خدا را شکر که چهارستون بدنم هم سالم است نه فشار خون دارم و نه ناراحتی قلبی.» و بدون اینکه سؤالی از او بپرسم در ادامه صحبتهایش اینطور می گوید: «البته حجامت کردن الآن با زمانهای قدیم خیلی فرق می کند، آن موقع نه بهداشتی بود و نه درمانگاه مخصوص، اما خوشبختانه امروزه پزشکان متخصص این کار را انجام می دهند و همه چیز کاملاً بهداشتی و استریل است.
دو دختر جوان که در صندلی رو به روی ما نشسته اند خیره به حرکات لب این خانم برای متوجه شدن صحبتهای او، وارد بحث می شوند و خطاب به او می گویند: «به ما گفته اند برای شفاف و صافتر شدن پوستتان باید حجامت کنید به همین دلیل الآن اینجا منتظر مانده ایم، واقعاً نمی دانیم این کار نتیجه مثبتی دارد یا نه؟ اما در هر حال هر کاری به یک بار تجربه اش می ارزد.»
رو به یکی از آنها می گویم: «شما که پوست خوبی دارید و خیلی جوان هستید، چرا به جای این کار، به سازمان انتقال خون مراجعه و خون اهدا نمی کنید تا هم خودتان فایده ببرید و هم جان چندین بیمار نیازمند به خون را نجات دهید؟»
مکث کوتاهی می کند و نگاهش را به زمین می دوزد و دوستش وسط صحبت می پرد و می گوید: «خانمهای ایرانی اغلب دچار کم خونی هستند و هر وقت خون می دهند تا مدتها باید دچار ضعف و سرگیجه باشند، من خودم این را تجربه کردم، یک بار خون دادم، حالم خیلی بد شد، اما حجامت اینطور نیست، خون کثیف را از بدنمان خارج می کنیم و شاداب و سرحال می شویم.»
جای تیغ حجامت آزارم می دهد
مرد جوان پشت میز کارش نشسته است. دو دستش را به قفسه سینه می چسباند و به یاد ایام کودکی تک سرفه ای برای تأیید صحبتهایش می زند و نظرش را در مورد حجامت کردن اینطور مطرح می کند: «از دوران بچگی، آنموقع که ۵ سال بیشتر نداشتم هر روز صبح سرفه های شدید واقعا آزارم می داد، مادرم مرا نزد حجامت گر معروف محله می برد و او وسط سینه ام را حجامت می کرد، هنوز به خانه نمی رسیدیم که سرفه هایم قطع می شد. چند سالی این مشکل را داشتم تا الان که به حمدالله حالم خوب است.»
وقتی به او می گویم اگر خدایی ناکرده باز هم دچار مشکل ریوی و یا سرفه شوید، آیا باز هم حاضرید برای رفع مشکل، حجامت کنید، با کمی تأمل و دقت بیشتر می گوید: «الان ترجیح می دهم به پزشک متخصص مراجعه کرده و به صورت اصولی و با استفاده از دارو تحت درمان قرار گیرم.»
وی در ادامه با اشاره به اینکه الان به جای حجامت کردن به سازمان خون جهت اهدای خون می رود، می گوید: «جای تیغ زدنهای حجامت را با هیچ چیز نمی توان از بین برد و این موضوع همیشه مرا آزرده خاطر می کند.»
خون کثیف در بدن معنا ندارد!
حجامت در ایران مسیر پرفراز و نشیبی را طی کرده و با وجودی که یکی از ارکان طب سنتی و اسلامی محسوب می شود، از دیرباز مخالفان زیادی داشته است و پزشکان مخالفان اصلی حجامت اند. دلیل عمده مخالفتشان هم احتمال بیماریهای عفونی و ویروسی از این طریق است.
دکتر محمدرضا حیدری، پزشک عمومی حجامت را مثل تمام اقدامات دیگری که منجر به تماس مستقیم با خون می شود خطرناک می داند و به گزارشگر کیهان می گوید: «برای پیشگیری از انتقال بیماری هایی مثل هپاتیت B و C و ویروس HIV باید مانع انجام حجامت شد و افراد می توانند به جای حجامت خون اهدا کنند.»
دکتر حیدری در ادامه با اشاره به اینکه در زمانهای قدیم چون سازمان انتقال خونی وجود نداشت تا فرآورده های خونی برای بیماران مورد استفاده قرار گیرد، اضافه می کند: «در آن دوران فردی که ناراحتی کبدی داشت حجامت می کرد و با برداشت حجمی از خون بیمار، حال عمومی افراد بهتر می شد.»
نظر دکتر حیدری در خصوص اینکه موافقان و پیروان حجامت معتقدند با این کار خونهای کثیف را از بدنشان خارج می کنند، جویا می شوم که در توضیحاتی می گوید: «در گذشته این باور وجود داشت که رگی بین دو کتف وجود دارد که خون کثیف در آن جمع می شود و فرد با حجامت و بادکش کردن این خونهای کثیف را از بدن خود خارج می کند. اما امروزه این مسئله کاملا رد شده است چون اگر فردی در هر نقطه ای از بدنش مثل عمل حجامت ۸ خط تیغ بزند باز هم خون می آید که اگر بپذیریم با تیغ زدن خونهای کثیف از بدن خارج می شود، بنابراین باید نتیجه گیری کنیم در تمام بدن ما خونهای کثیف زیادی وجود دارد که فقط از طریق حجامت یا تیغ زدن باید خارج شود.»
دکتر حیدری در ادامه با اشاره به اینکه وظیفه خون رساندن قند و اکسیژن به سلولها و گرفتن دی اکسیدکربن و سموم از آنها و پاکسازی سلولها می باشد، خاطرنشان می کند: «خونی به نام خون کثیف اصلا در بدن وجود ندارد، هر زمان که خون پر از قند و اکسیژن باشد، خون تمیز و روشن خواهد بود و هنگامی که خون دی اکسیدکربن و گازهای سمی را از سلولها می گیرد، رنگی تیره و سیاه پیدا می کند و زمانی که این خون تیره به ریه می رود با گرفتن اکسیژن از آن و قند از کبد دوباره رنگ شفاف و روشن پیدا می کند و به اصطلاح خون پاکسازی می شود.»
حجامت در هاله ای از ابهام
پزشکان زیادی معتقدند که حجامت در ایمن ترین شرایط و با استفاده از وسایل استریل نیز هیچ مزیتی بر اهدای خون ندارد یا حداقل هیچ مطالعه علمی، تاکنون برتری حجامت بر اهدای خون را اثبات نکرده است.
دکتر بشیر حاجی بیگی، مدیرکل انتقال خون استان تهران در گفت وگو با گزارشگر کیهان با تاکید بر اینکه اهدای خون در دنیا یک نیاز محسوب می شود به تفاوت تشخیص های پزشکی در قدیم و دنیای امروز اشاره می کند و می گوید: «با توجه به پیشرفتهای علم پزشکی در حال حاضر قریب به اتفاق بیمارستانهای تهران و شهرستانها دارای بخش خون و آنکولوژی هستند که خون آنها برای نجات جان بیماران باید از طریق اهدای خون افراد سالم تامین شود و اگر این افراد مبادرت به انجام حجامت کنند و خون خود را اهدا نکنند، سازمان انتقال خون جوابگوی نیاز بیماران نخواهد بود.»
وی می گوید: «در حجامت خون فرد دور ریخته می شود، اما در اهدای خون، خون اهدا شده برای سه بیمار نیازمند گلبول قرمز فشرده شده، پلاکت و پلاسمای آن و بسیاری فرآورده های خونی دیگر مورد استفاده قرار می گیرد که این می تواند جان افراد را نجات دهد.»
دکتر حاجی بیگی اضافه می کند: «ترویج استفاده از روش حجامت در زمانی صورت می گرفت که علم اهدای خون وجود نداشت، ولی امروزه که امکان اهدای خون و نجات زندگی افراد وجود دارد، استفاده از حجامت روش مناسبی نیست.»
مدیرکل انتقال خون استان تهران می گوید: «کسانیکه حجامت می کنند ۶ ماه تا یکسال نمی توانند خون اهدا کنند و به صورت موقتی از چرخه اهدای خون خارج شده و معافیت موقت می گیرند.»
وی با اشاره به اینکه ۱۵۰ بیمارستان دولتی و خصوصی در شهر تهران روزانه به ۳ هزار واحد خون، پلاکت، پلاسما و کرایو نیاز دارد و سازمان انتقال خون این نیاز را به صورت رایگان در اختیار بیماران قرار می دهد، خاطرنشان می کند: «این سازمان امانت دار خون هموطنان است و مردم هم بدون هیچ چشم داشتی و فقط به عنوان حس نوع دوستی خون اهدا می کنند و این خون به صورت امانت ۲ تا ۳ روز در اختیار ماست و در بخش های مختلف مورد آزمایشات متعدد قرار می گیرد و پس از طی مراحل خاص به بیمارستان ها تحویل داده می شود.»
وقتی به او می گویم چه نوع آزمایشاتی روی خون ها صورت می گیرد تا احیانا جلوی بیماری های احتمالی را بگیرد، در پاسخم چنین می گوید: «در روی تمامی خون های اهدایی مردم آزمایشات هپاتیت B و C، HIV، RPR جهت تشخیص بیماری های آمیزشی و تعیین گروه های خونی صورت می گیرد.»
دکتر حاجی بیگی در ادامه با اشاره به اینکه روزانه در تهران ۱۲۰۰ اهداکننده خون داریم که از خون آنها ۱۲۰۰ واحد پلاکت خون برای بیماران سرطانی و ۶۰۰ واحد پلاسما برای سوختگی ها و بیماران کبدی به دست می آید، به انجام عمل خداپسندانه اهدای خون تأکید و خاطرنشان می کند: «مردم باید بپذیرند که اهدای خون یک نیاز جدی برای جامعه است و به جای اینکه حجامت کنند به سازمان های انتقال خون و پایگاه های ثابت و سیار مراجعه کرده و خون پاک و سالم خود را اهدا نمایند.»
وی می گوید: «با توجه به اینکه سن اهدای خون در ایران از ۱۸ تا ۶۵ سالگی می باشد بنابراین مردم باید اهدای خون را به عنوان یک فرهنگ بپذیرند و در تقویم سالانه خود دو روز را برای اهدای خون در نظر بگیرند.»
از دکتر حاجی بیگی سؤال می کنم چرا از خون حجامت شده نمی توان استفاده کرد که در پاسخ می گوید: «سیستمی که در حجامت برای خارج کردن خون از بدن به کار می رود، سیستمی کاملا باز است که خون را به سرعت لخته و منعقد می کند، به همین دلیل نمی توان مجددا از آن استفاده کرد، درحالی که در روش اهدای خون، سیستم کاملا بسته و استریل است و این خون تا ۳۵ روز بعد از جدا کردن فرآورده ها قابل نگهداری است ضمن اینکه فردی که خون اهدا می کند سالم است و در حین صحت و سلامت خون می دهد، اما فردی که به سراغ حجامت می رود، برای رفع بیماری خود، خون می دهد.»
وقتی به او می گویم ظاهرا در پشت پرده مخالفت مسئولان سازمان انتقال خون با مسئله حجامت، مباحث مادی نهفته است و چون اهدای خون درآمدزایی برای سازمان دارد، پزشکان با حجامت مخالفت می کنند، خیلی قاطعانه می گوید: «اصلا موضوع این طور نیست چون به صورت رایگان از مردم خون می گیریم و رایگان هم در اختیار بیمارستان ها قرار می دهیم، حال اگر بیمارستان ها از بیماران جهت تزریق خون و فرآورده های آن پولی دریافت می کنند، مسئولان بیمارستان ها باید پاسخگو باشند. درحالی که می بینیم اگر فردی جهت حجامت به درمانگاهی مراجعه کند، باید رقمی بین ۱۵ تا ۳۰ هزار تومان پرداخت کند.، ضمن اینکه در یک واحد اهدای خون فرد ۴۵۰ سی سی خون می دهد و در حجامت فقط ۵۰ تا ۱۰۰ سی سی از او خون گرفته می شود.»
حجامت قابل رد کردن نیست
«حجامت سابقه چند هزار ساله دارد و از قبل از اسلام هم رایج بوده که به هیچ وجه نمی توان آن را رد کرد.»
دکتر حسین خیراندیش، مدیرعامل موسسه تحقیقات حجامت ایران و استاد دانشگاه طب سنتی در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه حجامت ادعای درمانی در بیماری های گوناگون دارد و اهدای خون فقط در چند مورد خاص ادعای درمان دارد، خاطرنشان می کند: «اهدای خون برای گیرندگان خون سودبخش است، حال آن که حجامت برای خود فرد نقش درمانی ایفا می کند، همچنین در طب سنتی، اسلامی و گزارشات علمی ثابت شده است که مهمترین اثر حجامت در پیشگیری از سکته های قلبی می باشد و این مسئله در مجلات آمریکایی هم چاپ شده است.»
دکتر خیراندیش تأکید می کند: «روند گرایش به طرف کل دستورات طب سنتی یک گرایش جهانی است که حجامت نیز یکی از دستورات مهم این طب محسوب می شود به نحوی که سازمان بهداشت جهانی به این عمل توجه خاص دارد و به تمام کشورهای عضو توصیه کرده زمینه حقوقی آن را در سیستم درمانی خود فراهم کنند.»
با وجود صدمیلیون اهدای سالانه خون، دوسوم منابع خونی تنها در اختیار ۳۰درصد جمعیت جهان است. هر سال بیش از پانصد هزار مادر در دنیا در حین زایمان فقط و فقط به علت نرسیدن خون، جان خود را از دست می دهند، اما خوشبختانه هیچ یک از این مادرها از جامعه ایرانی نیستند. اما آنچه مسلم است خون این مایع سرخ رنگ حیات بخش که هر قطره آن ارزش زیادی دارد، نباید بیهوده هدر رود و با انجام عمل هایی همچون حجامت که طی چند سال اخیر بسیار مد شده، دور ریخته شود.
هر چند که از نظر طب سنتی حجامت برای سلامتی فرد و رفع برخی از بیماری ها می تواند موثر باشد، اما نیاز جامعه به خون و فرآورده های آن عزم جدی تری را می طلبد. براساس آمار اعلام شده از سوی سازمان انتقال خون ایران، میزان اهدای خون از ۱۳۰ هزار واحد در دهه های پیشین به ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار واحد در سال های اخیر افزایش یافته و در سال جاری تولید خون کامل نیز با ۵درصد افزایش نسبت به سال گذشته به ۴۰ هزار واحد تولید رسیده است، بنابراین شاهد افزایش یک درصدی تولید گلبول قرمز متراکم و ۴درصدی پلاسمای تازه و منجمد و ۶درصدی پلاکت بودیم. اما این افزایش دلیل بر بی نیازی سازمان انتقال خون از اهدای خون افراد سالم نیست و چه بسا این نیاز روزبه روز افزایش یابد، ضمن اینکه طبق بررسی ها، در هر میلی مترمکعب از خون چیزی معادل یک قطره خون می باشد که در آن
۵ میلیون گلبول قرمز، ۷۵۰۰ گلبول سفید و ۳۰۰ هزار پلاکت وجود دارد، حال محاسبه کنید در هر لیوان خونی که فرد با حجامت کردن از دست می دهد و بی فایده و بدون مصرف دور ریخته می شود، چه میزان گلبول قرمز و سفید، پلاکت و پلاسما به هدر می رود و جان چه تعداد بیمار نیازمند به خطر می افتد!
آیا حجامت یک روش درمانی است؟
برخی از پزشکان طب سنتی معتقدند نارسایی های پزشکی مدرن با طب سنتی برطرف می شود. حجامت که یکی از شاخه های طب سنتی است این روزها در بسیاری از درمانگاه های تخصصی مورد استقبال اکثر مردم جهت درمان بعضی از بیماری ها قرار گرفته است. اما آیا با وجود شتاب علم در دنیای امروزی می توانیم از حجامت به عنوان یک روش درمانی استفاده کنیم؟
دکترحسین خیراندیش، مدیرعامل موسسه تحقیقات حجامت ایران در گفت وگو با گزارشگر کیهان در پاسخ به این سؤال می گوید: «هر روش درمانی که سابقه بیشتری داشته باشد، از نظر علمی معتبرتر به حساب می آید، زیرا تجربیات درمانی مثبت یا منفی به معنای حیات انسان ها یا اتلاف جان انسان هاست.»
وی که ریاست دانشگاه پزشکی سنتی ارمنستان در ایران را هم برعهده دارد اضافه می کند: «وقتی گفته می شود یک روش درمانی هزار ساله یا هفت هزار ساله، یعنی میلیاردها انسان در طول سال های متمادی این روش درمانی را تجربه کرده و از آن بهره گرفته اند، بنابراین ما حق نداریم تجربیاتی را که به قیمت جان انسان ها تمام شده است به راحتی زیر پا بگذاریم، اینکه برخی می گویند روش درمانی قدیمی به جرم قدیمی بودن منسوخ است از نظر علمی استدلال غیرعقلایی و غیرعلمی است، زیرا اگر بخواهیم هر روشی را جایگزین کنیم، باید دوباره جان انسان ها را ملاک تجربه قرار دهیم تا بعد از سال ها بفهمیم این روش درمانی مفید هست یا خیر.»
از دکتر خیراندیش سؤال می کنم در بین روش های طب سنتی چه روشی می تواند برای درمان، همواره مورد استفاده قرار گیرد و آیا با حجامت حجم خون کم نمی شود، که در پاسخ این طور می گوید: «در بین مجموعه روش های طبی که شامل استفاده از گیاهان دارویی، داروهای معدنی، حیوانی و رفتارهای درمانی است، تنها رفتار استراتژیک، فراگیر و عمیق مورد استفاده در تمامی طول عمر از طفولیت تا کهنسالی «حجامت» است که به منظور درمان یا پیشگیری انجام می شود.»
وی در ادامه با اشاره به اینکه پژوهشکده طب کل نگر زیر نظر بسیج جامعه پزشکی راه اندازی شده است درخصوص فواید حجامت می گوید: «انسان برای پیشگیری از ابتلا به بیماری ها بهتر است با سالی حداقل یک تا دو مرتبه حجامت کردن، بسیار کمتر در معرض بیماری قرار گیرد و برای درمان به تناسب نوع بیماری، مزاج و طبع خود می تواند از یک نوع حجامت خاص به صورت حجامت گرم و خشک (بادکش) یا حجامت تر (خون گیری) استفاده کند. در موسسه تحقیقات حجامت ایران بیش از ۴۰ طرح برای حجامت گرم و خشک و حدود ۷۰ طرح برای حجامت تر طراحی شده و هم اکنون توسط پزشکان اجرا می شود.
بنابراین اولا همه حجامت ها خون گیری نیست ثانیا میزان دفع خون نقش اساسی در درمان ندارد به طوری که حتی با گرفتن تنها ۳ سی سی خون می توانیم به درمان برسیم و بالاترین حجم خون در حجامت ۳۰ تا ۷۰سی سی است و جریان خون بعد از آن قطع می شود، پس نگرانی درمورد کاهش حجم خون بی مورد است ضمن اینکه درمان بوسیله حجامت برای بیماریهای مختلف فرق دارد. مثلاً حجامت بیمار به سردرد میگرنی با بیمار دیابتی یا بیماریهای مربوط به دیسک با بیمار سیتالژی (مربوط به عصب سیاتیک) متفاوت است.»
مدیرعامل مؤسسه تحقیقات حجامت ایران در ادامه می گوید: «حجامت روشی به ظاهر ساده و درواقع فوق العاده پیچیده است که مزاج فرد، موضع حجامت، تعداد و میزان خراش، میزان بادکش، زمان حجامت و تمهیدات آن نقش مهمی در درمان و پیشگیری از بیماری دارند. براساس طب سنتی انسانهای دارای مزاج دموی، صفراوی و معتدل بیشتر به حجامت تر (خون گیری)، انسانهای بلغمی به حجامت گرم و خشک (بادکش) و انسانهای سوداوی مزاج با تمهیدات دارویی به حجامت تر نیاز دارند.»
وقتی از وی سؤال می کنم باتوجه به این همه مزیتی که حجامت برای افراد دارد، پس چرا مسئولان سازمان انتقال خون با حجامت کردن مخالفت می کنند، اینطور پاسخ می دهد: «سازمان انتقال خون در کل مخالفتی با حجامت کردن ندارد، اما باتوجه به اینکه سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده که چنانچه خراشی روی بدن فردی ایجاد شود تا ۶ماه نمی تواند خون اهدا کند بنابراین مخالفتها به همین دلیل است و چون حجامت با ایجاد خراش همراه است عملاً فرد نمی تواند ۶ماه تا یک سال خون اهدا کند و این مسئله در درازمدت سازمان انتقال خون را با مشکل تأمین خون و فرآورده های خونی همراه می کند.»
وی در ادامه می گوید: «البته اگر بالا رفتن امنیت ایمنی بدن و استعداد اهدای خون با حجامت برای سازمان بهداشت جهانی اثبات شود، بزودی این ممنوعیت هم برداشته می شود و این کاری است که در شرف اتفاق افتادن است و بزودی این پنجره ۶ماهه که سازمان انتقال خون به آن اعتقاد دارد، حذف می شود. و می بینیم حجامت نه تنها در ایران بلکه در کشورهایی مثل چین، آمریکا و کشورهای عربی روزبه روز درحال توسعه است.»
حجامت در درمان بیماری ها فقط تلقین است!
«در جامعه صنعتی که هر روز شاهد اتفاقات عجیب و حوادث متعدد هستیم، اهدای خون را نمی توان حذف و حجامت را جایگزین آن کرد، هر کدام از آنها جایگاه خاص خود را دارد و هیچ یک کار دیگری را انجام نمی دهد.»
دکتر فرشته خرسندی متخصص بیماریهای عفونی در گفت وگو با گزارشگر کیهان با بیان مطلب فوق می گوید: «باتوجه به پیشرفتهای روزافزون علم پزشکی این شعارهایی که برخی از پزشکان طب سنتی برای جلب مشتری و درآمدزایی سر می دهند و مثلاً می گویند حجامت در پاکسازی خون انسان از آلودگی، رفع تمام دردهای موضعی و درمان بیماریهای خاص تأثیر فراوان دارد واقعاً مبالغه آمیز است، یا اینکه عده ای معتقدند خون خارج شده بوسیله حجامت خون مرده و کثیف است و ازنظر پزشکی نوین کاملاً مردود است.»
دکتر خرسندی حجامت را مثل تمام اقدامات دیگری که منجر به تماس مستقیم با خون می شود خطرناک می داند و می گوید: «برای پیشگیری از انتقال بیماریهایی مثل هپاتیتB و C و ویروس HIV باید مانع انجام حجامت شد و افراد می توانند به جای حجامت خون اهدا کنند.»
دکتر خرسندی می گوید: «حجامت اگر هم تأثیر مفیدی چه در قدیم و چه در زمان حال داشته، ناشی از جنبه های روانی و تلقینی آن بوده است، درواقع برای معدود بیماریهایی با منشا روحی و روانی مثل بعضی سردردهای میگرنی یا برخی از افسردگی ها، حجامت جنبه روان درمانی دارد، البته به شرط اینکه خود بیمار معتقد و متقاضی این نوع درمان باشد ولی براساس مبانی مستند جهانی پزشکی، نمی توان اثری درمانی روی بیماریهای فیزیکی و اندامی بدن برای حجامت قائل شد.»
علم پزشکی حجامت را رد نمی کند
حجامت سابقه چند هزار ساله دارد و قبل از اسلام هم رایج بوده و عملی است که علم پزشکی نمی تواند آن را رد کند.
دکتر سیدمهدی میرغضنفری دبیر انجمن تحقیقات طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با گزارشگر کیهان در پاسخ به ایرادات و شبهات وارده بر حجامت از سوی برخی ازپزشکان در توضیحاتی می گوید: «حجامت قدمتی طولانی دارد و به زمان باستان برمی گردد، آن هنگام که سربازان در جنگها زخمی شده و خونریزی پیدا می کردند، پزشکان متوجه بهبودی برخی از بیماریهای آنها می شدند و همین مسئله موید این مطلب است که حجامت نقش درمانی دارد.»
وی با اشاره به اینکه حجامت بعد از اسلام نظام مند شد و براساس روایات و احادیث نقل شده از پیامبر اکرم«ص» و دیگر ائمه معصومین«ع» این عمل جایگاهی ویژه در طب پیدا کرد، اضافه می کند: «حجامت تا جایی مورد تأیید قرار گرفته که روز، ساعت و ماه خاصی برای انجام آن در طب سنتی قید شده است و اکثر پزشکان متخصص نیز این مسائل را رعایت می کنند. و در روایات معتبر داریم که بهتر است حجامت در اول فصل بهار و پاییز، و روزهای پنج شنبه صبح یا قبل از غروب آفتاب انجام شود.»
دکتر میرغضنفری می گوید: «حجامت در طب سنتی جایگاه ویژه ای دارد، اما باید توجه کرد که حجامت مساوی با طب سنتی و اسلامی نیست، بلکه حجامت یک روش درمانی دستی و جزئی از این درمان در طب سنتی است ضمن اینکه در منابع طب اسلامی و سنتی حجامت به عنوان یکی از ارکان مهم درمان ذکر شده است که بیماریهای گوناگون را درمان می کند و به صورت اختصاصی در منابع طب اسلامی به شکل پیشگیرانه درمان همه بیماری ها شمرده شده است.»
دبیر انجمن تحقیقات طب سنتی در ادامه با اشاره به اینکه قبل از حجامت برای درمان بیماریها، باید پرهیزهای غذایی، ورزش، تنفس، خواب و استرس های روحی و روانی فرد مورد توجه قرار گیرد، می گوید: «در قدم بعدی فرد باید به داروهایی که در طب سنتی مورد تأیید است از جمله داروهای گیاهی، حیوانی و معدنی توجه کند و در قدم سوم به درمانهای دستی مثل ماساژ و خون گیری از طریق فصد، زالو و حجامت بپردازد.»
نظر دکتر غضنفری را در مورد اینکه برخی از پزشکان حجامت را مساوی با مبتلا شدن فرد به بیماریهایی مثل هپاتیت و ایدز عنوان می کنند می پرسم که خیلی قاطعانه می گوید: «این نظریه کاملا غلط است، چون حجامت در حال حاضر تحت نظر پزشکان متخصص و وسایل کاملا استریل و در درمانگاههای تخصصی انجام می شود، ضمن اینکه اگر این نظریه درست باشد، پس باید بگوییم هر فردی که آمپول می زند یا به دندانپزشکی مراجعه می کند هم باید به بیماریهای فوق مبتلا شده باشد، چون ممکن است این وسایل غیراستریل باشند، به طور کلی این حرف هیچ دلیل علمی و منطقی ندارد.»
وی در ادامه به فواید زیاد حجامت اشاره می کند و می گوید: «تقویت سیستم ایمنی بدن و سیستم مغز و اعصاب، کمک به تصفیه خون و رفع برخی از سردردهای میگرنی و مشکلات پوستی مهمترین فواید حجامت به شمار می آید.»
دکتر میرغضنفری تاکید می کند: «خون گیری و اهدای آن با حجامت کردن دو مقوله کاملا جدا هستند که هر کدام فوائد خاص خود را دارند و ما اصلا مخالف اهدای خون نیستیم اما معتقدیم حجامت برای افراد حائز شرایط، مفیدتر است.»
ٓ
حفظ سلامت مقدم بر درمان شعار طب سنتی
در مکتب طب سنتی ایران حفظ سلامت مقدم بر درمان است و توجه به روش زندگی و تامین هوای سالم، تغذیه درست، فعالیت کافی، استراحت به اندازه و تعادل حالات روحی، روانی شعار طب ایران است.
دکتر حسین رضایی زاده، دستیار دکترای تخصصی طب سنتی ایران در دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با گزارشگر کیهان با توضیح مطلب فوق در خصوص طب سنتی به اهمیت و فوائد فراوان این طب اشاره و خاطرنشان می کند: «اکنون جامعه پزشکی به اهمیت روشهای درمان طبیعی و مکاتب طب سنتی و مکمل پی برده و دانشکده ها و مراکز تحقیقاتی بسیاری در غرب و شرق به پژوهش برای بکارگیری روشهای مختلف طبی که سابقه علمی و تاریخی دارند، مشغول می باشند.»
وی می گوید: «دنیای علم پزشکی، بازگشتی پژوهشگرانه و البته محتاطانه به طب سنتی دارد که قابل احترام است و باید نیز چنین باشد، یعنی لازم است با نگاهی علمی و دقیق و به دور از وسواس یا تعصب، دانش و تجربه ارزشمند طب سنتی را به محک آزمون بیازماییم تا در خدمت بیماران، موفق تر باشیم.»
دکتر رضایی زاده در ادامه با اشاره به اینکه در میان انبوه ذخایر نهفته در دانش طب ایرانی، مسئله خونگیری با روشهای مختلف مثل حجامت، فصد و زالو مورد توجه خاصی قرار گرفته و به چالشی در حوزه پزشکی تبدیل شده است، می گوید: «البته قسمتی از این چالش به دلیل عملکرد بد یا متعصبانه یا بدون پایه علمی بعضی از افراد فاقد تخصص در این زمینه است و بخشی نیز به قضاوت عجولانه یا بدبینانه بعضی دیگر از همکاران و متخصصان بازمی گردد.»
وی با تاکید بر اینکه فصد، زالو و حجامت به عنوان جزئی از طب علمی هستند و در حد خود جایگاهی دارند، به کاربردهای درمانی زالو اشاره می کند و می گوید: «زالو به صورت موضعی با مکش از منطقه مورد نظر مقداری خون را خارج می کند و مواد مختلفی را نیز از طریق ترشحات بزاق خود وارد بدن می کند، زالو در درمان غانقاریا (گانگرن)، زخمهای پوستی مزمن و دردهای مفصلی کاربرد دارد و امروزه اثر درمانی زالو بر نجات بافت کنده شده بخصوص در جراحی های رپلانت گوش و انگشت و استئوآرتریت زانو به اثبات رسیده است.»وی می گوید: «فصد کردن هم که به معنای رگ زدن است یکی از روشهای درمانی قوی محسوب می شود و با شیوه های مختلف در زمانهای خاص و در درمان بعضی از بیماری ها مثل افزایش غیرطبیعی خون، سردرد و بعضی از دردهای مفصلی کاربرد دارد.»
اگر به پیگیری موضوع حجامت علاقه دارید، پست احکام کلی حجامت در طب سنتی ایران را نیز مطالعه فرمائید.
منبع: روزنامه کیهان ( www.kayhannews.ir )