می خواهم لذت مادر شدن را تجربه كنم. به چه مراقبت هایی نیاز دارم؟ چند بار باید آزمایش خون انجام بدهم؟ چند تا سونوگرافی در طی یك بارداری لازم است؟ مادر شدن و در آغوش گرفتن یك فرزند سالم و شاد، یكی از آرزوهای شیرین هر دختری است كه به تازگی تشكیل خانواده داده است. در ذهن یك زن، حتی از اولین روزهایی كه از بارداری خود مطلع می شود، آرزوها و تصورات متعددی نقش می بندد. زن باردار نه تنها به دوران نوزادی و شیرخوارگی فرزند خود فكر می كند بلكه تصورات شیرینی از آینده بزرگسالی مدرسه رفتن، تحصیلات دانشگاهی و مراسم ازدواج فرزند آینده اش را هم در ذهن خود ترسیم می كند. در واقع این دوران، برای هر خانمی پر از فراز و نشیب، و خاطرات شیرین و در عین حال گاه دورانی پر از استرس و نگرانی است.
اینكه حالا در كدام بیمارستان باید فرزندم را به دنیا بیاورم؟ به چه مراقبت هایی نیاز دارم؟ در طول این چند مدت به كدام مركز باید جهت این مراقبت ها مراجعه كنم؟ موعد زایمان چه موقع است؟ و …. سوالاتی است كه تقریبا در ذهن تمام خانم های باردار ایجاد می شود.
امروزه با توجه به پیشرفت های زیاد علم پزشكی و مراقبت های حین و پس از زایمان، هر خانمی باید بداند كه در طول این ماه ها در یك مركز مخصوص مراقبت های بارداری (كه می تواند نزدیك ترین مركز بهداشتی درمانگاهی به منزل این خانم باشد)، پرونده پزشكی تشكیل بدهد.
متاسفانه این روزها خانم های زیادی را در درمانگاه می بینیم كه به اصطلاح خودشان با وسواس زیاد، در چند مركز مختلف (در چند منطقه متفاوت و بسیار فاصله دار از هم) پرونده تشكیل می دهند و برای هر كدام از این مراكز هم آزمایش و سونوگرافی های جداگانه ای تهیه می كنند و باز هم هر روز از یك درمانگاه به درمانگاه دیگر به دنبال انجام یك ویزیت جدید و سونوگرافی جدید در حال رفت و آمد هستند.
گاه در پرونده یك خانم باردار كاملا سالم، تا حدود ۲۰ عدد سونوگرافی در انواع مختلف دو بعدی، سه بعدی، داپلر و … دیده می شود كه اگر از آنها سوال كنیم علت این همه صرف هزینه های مالی، از دست دادن وقت در مطب ها و ترافیك برای انجام این همه سونوگرافی چیست، فقط با لبخندی به شما جواب می دهند: می خواستیم زودتر جنسیت فرزندمان را بدانیم اگر دختر است، وسایل سیسمونی را به رنگ صورتی و اگر پسر است، به رنگ آبی بخریم!
در آن سوی دیگر، خانم هایی وجود دارند كه به دلایل مختلف مثلا ضعف فرهنگی، اقتصادی، ناآگاهی و اطلاعات ناكافی، در طول این دوران مهم كه برای رشد و سلامت فرزندانشان واقعا سرنوشت ساز است، مراقبت خوب و دقیقی را ندارند. مثلا حتی خانم های بسیار جوانی را می بینیم كه در طول بارداری خود حتی گروه خونی خود را هم نمی دانند.
حتی نمی دانند سن بارداری آنها چه قدر است؟ حتی گاه می بینیم صدای قلب جنین در معاینه شنیده نمی شود و متاسفانه جنین در رحم مادر از بین رفته ولی مادر حتی از این مسأله آگاهی ندارد! سن بارداری را پیشتر در پست محاسبه سن بارداری مورد بررسی قرار داده ایم.
به هر حال برای اینكه فرزندان سالم تری را داشته باشیم باید زوج های جوان آگاهی داشته باشند كه حتی پیش از باردار شدن، به فكر مراقبت ها و سلامتی خودشان باشند. از آنجایی كه سلامتی والدین، به خصوص مادر، جزو لاینفكی از سلامتی جنین هم محسوب می شود، همه مادران آینده باید بدانند كه قبل از تصمیم برای بچه دار شدن، بهتر است از نظر پزشكی معاینه و بررسی شوند. این كار باعث می شود تا این خانم ها از وضعیت جسمانی خودشان مطلع بشوند مثلا خانمی كه دیابت دارد و اصلا خودش نمی داند، یا خانمی كه مبتلا به نارسایی كلیه است و یا ضعف بینایی، مشكل قلبی و …. دارد شاید نیاز داشته باشد كه ابتدا وضعیت سلامتی اش كنترل شود و بعد باردار گردد.
بسیاری از خانم هایی كه جنین مرده یا جنین هایی با ناهنجاری های متعدد به دنیا می آورند ممكن است به یك بیماری زمینه ای (مثلا دیابت ….) مبتلا باشند و اگر این خانم چند ماه پیش از باردار شدن بیاموزد كه چگونه قندخون خود را كنترل كند، می تواند فرزند سالمی را پرورش بدهد و دوران حاملگی كم خطرتری را طی كند. بنابراین حین این مراقبت های قبل از بارداری، آزمایش های كلی و معاینات عمومی (مثلا كنترل فشارخون …) انجام می شود و بیماری های زمینه ای مثل دیابت، فشارخون، بیماری های قلبی، كلیوی، …. تحت درمان قرار می گیرند. اگر فردی عادت به كشیدن سیگار و یا مصرف الكل دارد، این فرصت را دارد كه برای حفظ سلامتی فرزند آینده اش، عادات ناپسند خود را تغییر بدهد و زندگی سالمی را شروع كند.
به همه خانم های جوان توصیه می شود كه تاریخ شروع قاعدگی خود را همیشه در یك تقویم ثبت كنند. این كار كمك زیادی به پزشك آنها می كند تا بتواند سن حاملگی این خانم را تعیین و موعد زایمان را پیش بینی كند. همچنین یادداشت كردن اولین روز هر قاعدگی در تقویم، همیشه به یك خانم و پزشك متخصص زنان كمك می كند تا سایر بیماری هایی كه احتمالا این خانم ممكن است (حتی در شرایط غیر از بارداری) به آن مبتلا باشد را تشخیص بدهد.
مثلا در افرادی كه در زمینه بسیاری از اختلالات، از جمله اختلالات غدد تیروئید، تومورهای مغزی، تومورهای تخمدان و… دچار اختلال در عادت ماهیانه می شوند و نظم این سیكل ها مختل می شود، بررسی بیشتر این سیكل ها به پزشك كمك می كند تا بیماری اصلی را شناسایی و درمان كند. بسیاری افراد از قدیم موعد زایمان را حدود ۹ ماه پس از شروع بارداری می دانند (كه تا حد زیادی هم درست است) ولی برای افزایش آگاهی شما عزیزان باید بگویم كه موعد زایمان در اكثر موارد حدود ۲۸۰ روز (معادل ۴۰ هفته) پس از آخرین قاعدگی است .
لازم به ذكر است كه در صورتی كه جنین در ۴۰ هفتگی متولد نشود، پزشك تحت شرایط خاصی و با كنترل های بسیار دقیق مادر و جنین، می تواند حتی تا ۴۲ هفته هم فرصت بدهد تا جنین متولد بشود ولی امكان ادامه حاملگی بدون بروز عوارض جدی، بعد از ۴۲ هفته بسیار كم است و بنابراین حاملگی در ۴۲ هفتگی باید حتما ختم شود. در ضمن، جنین هایی كه پیش از ۳۷ هفته كامل متولد می شوند ممكن است مشكلاتی (خصوصا از نظر تنفس.) داشته باشند كه به بستری شدن آنها در بخش های ویژه نوزادان منجر بشود، بنابراین اگر باردار هستید بدانید اگر فرزند شما در یك فاصله زمانی بین ۳۷ تا ۴۲ هفته پس از آخرین قاعدگی شما متولد بشود، به احتمال بسیار زیاد مشكل خاصی نخواهد داشت و بیشترین احتمال تولد هر نوزادی هم در همین موقع است. اگر خانمی به هر ترتیب فراموش كرده بود كه اولین روز آخرین قاعدگی اش چه تاریخی بوده، چه طور می توان گفت كه او چه سن حاملگی دارد و موعد زایمان او چه زمانی است؟
اگر به هر ترتیب، فراموش كرده اید كه آخرین قاعدگی شما چه موقع بوده است و حالا باردار هستید، هر چه زودتر به پزشك مراجعه كنید، چون با انجام یك سونوگرافی، شاید بتوان حدودا سن حاملگی را تعیین كرد. برای تعیین سن حاملگی، سونوگرافی اوایل بارداری ارزش زیادی برای متخصصان زنان دارد. اگر در طول سه ماه اول بارداری سن تخمینی جنین را ارزیابی كند، می توان بر اساس آن موعد زایمان را با دقت بالایی تعیین كرد ولی سونوگرافی های ماه های آخر (خصوصا در ۴۰ هفتگی) ارزش چندانی در تعیین موعد زایمان ندارند.
پس به همه خانم های باردار توصیه می شود یك سونوگرافی در سه ماه اول برای تعین سن حاملگی داشته باشند. همچنین بهتر است یك سونوگرافی دیگر هم در اوایل سه ماهه دوم برای تعیین سلامتی جنین انجام بدهند و در صورتی كه ناهنجاری خاصی در جنین كشف شد، اقدامات قانونی لازم درباره ادامه و یا ختم حاملگی (با نظر پزشك متخصص زنان و پزشكی قانونی) انجام بشود. در یك حاملگی نرمال و معمولی تعداد بیشتر از این دو سونوگرافی، توصیه نمی شود. ولی در برخی شرایط كه حاملگی پرخطر است و یا مشكل خاصی طی مراقبت های بارداری ایجاد شده است (مثلا مشكوك به تاخیر رشد داخل رحمی جنین هستیم، یا مادر متبلا به بیماری های خاص مثلا لوپوس، فشار خون بالا و… است یا سابقه تولد نوزادان ناهنجار داشته است) تعداد بیشتری سونوگرافی انجام می شود. بنابراین انجام ۲۰ سونوگرافی در یك حاملگی عادی، كاری جز اسراف در هزینه های مالی و از دست دادن وقت مادران نیست.
کاهش مخاطرات بارداری با مراقبت های حین حاملگی
به همه خانم های باردار توصیه می شود، در اولین فرصت پس از اینكه تست بارداری آنها مثبت می شود، به پزشك مراجعه كنند تا اولین ویزیت مراقبت حین بارداری آنها انجام ، سن حاملگی آنها تعیین و آزمایش های لازم مثل تعیین گروه خون، برخی آزمایش ها برای تشخیص بیماری های مهم عفونی مثلا هپاتیت، سیفلیس، ایدز، كاركرد كلیه ها، عفونت های ادراری و… انجام بشود.
در طول تقریبا ۲۸ هفته (حدود ۷ ماه) اول بارداری توصیه می شود كه فقط ماهیانه به پزشك مراجعه كنند. طی این مراجعات مادران باردار می آموزند كه چه طور از خود و فرزند آینده شان مراقبت كنند. از حدود ماه هفتم (بعد از ۲۸ هفتگی) تا حدود اوایل ماه نهم (۳۶ هفتگی) توصیه می شود كه هر ۱۵ روز یك بار به پزشك مراجعه بشود.
در طول ماه آخر (از ۳۶ هفتگی به بعد و حداكثر تا ۴۲ هفتگی) توصیه می شود كه خانم باردار هر هفته به پزشك مراجعه كند. در طول هر بار مراجعه باید حتما به میزان رشد جنین در داخل رحم، ضربان قلب جنین، فشارخون مادر، میزان وزن گیری مادر در طول حاملگی و شیوه تغذیه وی توجه ویژه ای شود و در صورت بروز هر گونه مشكل خاص، اقدامات مربوطه برای پیشگیری از آسیب به مادر و جنین، انجام پذیرد. البته این تعداد مراجعه به پزشك فقط در حاملگی های معمولی و كم خطر توصیه می شود ولی در حاملگی های پرخطر، تعداد مراجعات مادران بسیار بیشتر خواهد بود.
منبع : روزنامه سلامت