تغذیه نوزادان در شرایط خاص

فواید شیر مادر برای نوزادان بر هیچ مادر آگاهی پوشیده نیست، ما هم در گذشته در پست های متعددی مانند فواید تغذیه با شیر مادر از نگاه متخصصان و معجزه شیر مادر به این موضوع مهم پرداخته بودیم، اما گاه شرایطی ایجاد می شود که شیردهی را از یک امر طبیعی به یک دغدغه و مشکل تبدیل می کند که با رعایت برخی نکات می توان بر شرایط غیرعادی غلبه کرد. در این مطلب به این گونه شرایط اشاره می کنیم.

تغذیه نوزادان چندقلو با شير مادر:

*مادري كه چندقلو زايمان كرده بيشتر از مادري كه يك فرزند به دنيا آورده شير توليد مي كند و در ضمن قند شيرش نيز بيشتر است. شير توليد شده بر اساس نياز مي باشد، اگر نياز بيشتر باشد شير هم بيشتر توليد مي گردد.
*مادراني كه حاملگي چند قلو دارند بايد قبل از زايمان در كلاس هاي تغذيه با شيرمادر شركت كنند.
*چند روش براي شير دادن به چندقلوها وجود دارد. ممكن است دو نوزاد با هم تغذيه كنند و يا نوزادان جداگانه تغذيه شوند كه البته هر كدام منافع خاص خودش را دارد.
*تغذيه دوقلوها با هم وقت كمتري مي گيرد و دو كودك در يك لحظه آرام مي شوند ولي مشكل اين روش آن است كه ممكن است دو نوزاد با هم بيدار نشوند و يا نياز مكيدن آن ها متفاوت باشد.
*تغذیه نوزادان دوقلو به طور جداگانه در روزهاي اول ساده تر است ولي زمان شيردهي دو برابر مي شود.
*بيشتر مادراني كه سه قلو به دنيا آورده اند ابتدا دو بچه را همزمان شير مي دهند(يك پستان براي هر بچه) و سپس سومي را از هر دو پستان تغذيه مي كنند اما هميشه يك نوزاد نبايد در آخر تغذيه شود.
*مادر مي تواند چندقلوهاي خود را به مقدار كافي و با كيفيت خوب از شير خود تغذيه نمايد، به شرط آن كه توسط اطرافيان دلگرم شود و در انجام كارهاي منزل كمك داشته باشد.

تغذیه نوزادان مبتلا به شكاف كام و شكاف لب(كام شكري و لب شكري):

اين ناهنجاري مادرزادي نسبتا شايع است و در هر دو جنس دختر و پسر ديده مي شود.
تغذيه اين شيرخواران از پستان مادر همانند ساير كودكان شامل اين مراحل است: گرفتن نوك و هاله پستان در دهان، ايجاد خلاء، فشار آرواره ها و زبان و حركات منظم آن ها، دوشيدن شير و بالاخره جريان يافتن شير در عقب دهان و حلق نوزاد. اگر شكاف كام وسيع باشد و بخش اعظم سقف دهان را درگير كرده باشد، مراحل بالا به خوبي و هماهنگ دنبال نمي شود و نيازمند به كارگيري روش هاي ويژه اي هستند.
اگر شكاف كام كوچك باشد و يا فقط شكاف لب وجود داشته باشد، مي توان در وضعيت نشسته، نوزاد را زير پستان گذاشت و مستقيما به این شکل تغذيه نوزاد را انجام داد.

محاسن تغذيه با شير مادر براي اينگونه شيرخواران:

1)ارتباط عاطفي عميق : تولد چنين نوزادي ممكن است براي مادر همراه با غم و اندوه باشد، لذا اطرافيان بايد كمك كنند تا مادر بتواند خودش به طور مستقيم نوزادش را شير دهد.
2)كاهش عفونت هاي مختلف : ابتلا به عفونت گوش در ميان نوزاداني كه با شكاف كام متولد مي شوند، شيوع بيشتري دارد زيرا هنگام بلع شير، مجراي بين حلق و گوش آن ها(شيپور استاش) به راحتي پر از مايع مي شودلذا در اين شيرخواران تغذيه با شير مادر به علت وجود عوامل ايمني زا و ضد ميكروبي از يك طرف و وضعيت نشسته هنگام مكيدن پستان مادر از طرف ديگر، به ميزان قابل توجهي از ابتلا به عفونت هاي تنفسي جلوگيري مي كند و اين گونه عفونت ها به مراتب كمتر از وقتي است كه تغذيه با بطري و شير مصنوعي(شير خشك) انجام شود.
3)رشد مناسب تر فك و صورت : به دليل اينكه تغذيه مستقيم از پستان مادر نيازمند حركات خاصي در زبان و فك و لثه ها مي باشد، اين نوع تغذيه رشد فك و صورت را تحريك مي كند.

روش تغذيه:

نوزاداني كه فقط به لب شكري مبتلا هستند معمولا مشكلي براي شير خوردن مستقيم از پستان مادر ندارند، زيرا شكاف توسط هاله و بخشي از بافت پستان پر مي شود و يا مادر مي تواند آن را با انگشت مسدود نمايد.
شيرخواراني كه شكاف كام دارنددر شير خوردن از پستان دچار مشكل هستند زيرا سوراخ موجود بين دهان و بيني مانع از ايجادخلاء در دهان مي شود و در اين موارد مادر بايد شيرخوار را در حالت نشسته رو به روي خود، در بغل بگيرد و پستان را در دهان او نگه دارد. شيرخوار به تدريج ياد خواهد گرفت كه چگونه پستان مادر را بمكد.
اگر شكاف كام يك طرفه باشد شيرخوار ياد مي گيرد كه هاله پستان را طوري به دهان بگيرد كه سوراخ مربوطه را پر كند و با كمك آرواره و زبان شير را به دهانش جاري سازد. اگر نوزاد نتواند به اين طريق شير كافي براي رشدش را دريافت كند، مادر بايد شيرش را بدوشد و با قاشق يا سرنگ به او بدهد.
اگر مادر بخواهد در حالت خوابيده به كودكش شير بدهد، بايد سر او را بالاتر از سطح بدنش قرار دهد.
توجه كنيد كه اين نوزادان هنگام شير خوردن هواي زيادي مي بلعند و لازم است هواي بلع شده را به دفعات از معده آنها خارج كرد.
در حال حاضر امكان عمل جراحي موقت با پوشاندن سقف دهان با مواد مصنوعي در همان هفته هاي اول بعد از تولد وجود دارد تا بالاخره در حدود يك سالگي جراحي نهايي انجام شود.

تغذیه نوزادان مبتلا به سندرم داون با شير مادر:

نوزاداني كه با اين عارضه متولد مي شوند دچار انواع گوناگوني از ناهنجاري ها هستند كه ممكن است در همان روزهاي اول باعث مرگ آنان شود. اما آنهايي كه زنده مي مانند مشكلات زيادي را براي خانواده، اجتماع و خود ايجاد مي كنند؛ بنابراين توصيه مي كنيم تحت نظر پزشك آزمايشات تشخيصي لازم را در دوران بارداري انجام دهيد تا در صورت وجود مشكل، از تولد كودك مبتلا به این سندرم جلوگيري نماييد. در هر حال اگر نوزاد شما مبتلا به اين مشكل است، مطالب زير را با دقت مطالعه

كنيد.
آنچه كه در اين كودكان به طور واضح به چشم مي آيد، شل بودن عضلات، خواب آلودگي، بي تفاوتي و علاقه نداشتن به شير خوردن است. بنابراين اين شيرخواران در درست گرفتن پستان در دهان و نيز ايجاد هماهنگي در مكيدن و بلعيدن و نفس كشيدن با مشكلاتي مواجه هستند. لذا ممكن است هنگام شير خوردن زودتر خسته شوند و حتي دچار خفگي گردند.

اين شيرخواران هنگام گرسنگي ممكن است گريه نكنند. همچنين هنگامي كه بيدارند علاقه بيشتري به شير خوردن دارند؛ بنابراين از روش هاي زير براي بيدار كردن آن ها استفاده كنيد:
1) لباس هايش را آرام آرام كم كنيد و با او صحبت كنيد و وي را حركت دهيد.
2) كهنه او را تعويض كنيد و نيز كف پاهايش را مالش دهيد.
3) كمي صبر كنيد تا از خواب بيدار شود و يا نيمه بيدار باشد، حالا آماده شير خوردن است.
براي تشويق شيرخوار به مكيدن بيشتر به توصيه هاي زير عمل نماييد:
1) نوك پستان را به گونه ها و لب هاي او بماليد تا براي گرفتن آن تحريك شود.
2) انگشت خود را داخل دهانش ببريد و لثه اش را ماساژ دهيد تا عمل مكيدن شروع گردد.
3) گلوي نوزاد را درست در خط وسط و به طور عمودي مالش دهيد تا عمل بلع در او تحريك شود.
بايد به شيرخوار اجازه بدهيد در مدت بيشتر و به دفعات مكرر شير بخورد تا به مقدار مورد نيازش شير دريافت كند.

در اين كودكان، طرز در آغوش گرفتن و به پستان گذاشتن بسيار مهم است. يعني:
1) در حالت خوابيده به پهلو، قفسه سينه شما و شيرخوار كاملاً به هم چسبيده و شيرخوار را خوب در بغل بگيريد.
2) قبل از آن كه شيرخوار را به سمت خود بياوريد بايد دهان او كاملاً باز باشد.
3) هنگام شيردهي، لب هاي نوزاد بايد از هم جدا باشد، زبان روي لثه و فك پايين قرار بگيرد و لب پايين به سمت بيرون برگشته باشد.
4) براي كمك به شيرخوار بهتر است مادر علاوه بر نگهداشتن پستان خود با دست، چانه نوزاد را نيز نگه دارد.

تغذیه نوزادان نارس با شير مادر:

اگر نوزاد شما حداقل 3 هفته زودتر از تاريخ تعيين شده براي زايمان، به دنيا آمده، مي توان گفت كه نارس است.
• بهترين توصيه اي كه مي توانيم در مورد تغذيه او داشته باشيم، استفاده از شير خودتان است؛ زيرا تركيب شير مادري كه نوزاد او نارس به دنيا مي آيد با شير مادري كه نوزاد رسيده به دنيا آورده است، متفاوت مي باشد.
• دهان نوزاد نارس در مقايسه با نوك پستان كوچك است اما با رشد نوزاد بزرگ تر مي شود. نكته مهم اين است كه نوزاد در وضعيت صحيحي در آغوش بگيريد؛ سپس با تحريك لب پايين او به وسيله نوك پستان، تشويقش كنيد تا دهانش را باز كند.
• اگر نوك پستان صاف يا فرو رفته است روي آن كمي يخ بماليد تا برجسته تر شود.
• تحمل نوزاد نارس به سرما كمتر از نوزاد رسيده است؛ بنابراين با او تماس پوست به پوست برقرار كنيد تا بدنش گرم نگه داشته شود.
• هرگز نوزادتان را با بطري تغذيه نكنيد، زيرا باعث سردرگمي او مي شود.
• به دليل كامل نبودن توانايي هاي نوزاد خيلي نارس در عمل مكيدن و قورت دادن و سرفه(در صورتي كه شير به گلويشان بپرد)، ممكن است نتوانيد او را مستقيما از پستان تغذيه كنيد. بايد به اوفرصت داد و تا زمان به دست آوردن توانايي مكيدن پستان، او را با فنجان تغذيه كنید.

پیرامون مراقبت و تغذیه نوزاد نارس بهتر است به این پست های نیز سر بزنید:  نقش تغذیه در بهبود وضعیت نوزاد نارس و نکات لازم جهت مراقبت از نوزاد نارس در منزل.

منبع : هفت سیب