تغذیه کودک با شیر مادر می تواند به سلامت جسمی و روانی کودک و پیشگیری از بیماری ها کمک کند….
سیاست سازمان جهانی بهداشت نیز تشویق مادران و تغذیه انحصاری با شیر مادر در ۶ماه اول زندگی نوزاد است. بر اساس برآورد سازمان جهانی بهداشت، تغذیه با شیر مادر از مرگ ۷ میلیون کودک زیر یک سال در جهان پیشگیری می کند و سبب کاهش ابتلا به بیماری ها از جمله سرماخوردگی، اسهال و استفراغ، ذات الریه، مننژیت، عفونت کلیه و گوش و خون، سرطان ها، سوء تغذیه، چاقی، تصلب شرایین، فشارخون، بیماری های روماتیسمی، کم خونی، ورم معده و روده، کمبودهای غذایی، بیماری های پوستی، حساسیت ها، آسم، دیابت و… می شود.
از سوی دیگر، تغذیه با شیر مادر موجب افزایش هوش کودک، تقویت رابطه عاطفی مناسب مادر و کودک، کاهش بزهکاری های نوجوانی و اعتیاد، تربیت پذیری بهتر کودک، کاهش مرگ بر اثر انواع بیماری ها، رفع نیازهای غذایی و کمک به ایمنی بدن و پیشگیری از مسمومیت های مختلف دوران کودکی می گردد. به علاوه، ابتلا به برخی بیماری ها را در مادر کاهش داده و سلامت جامعه و محیط را در پی دارد.
کودکانی که در ۶ ماه اول به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه نمی شوند، احتمال بروز بیماری ها و شرایط مختلف زیر در آنها بیشتر است؛ به طوری که:
احتمال بروز دیابت نوع اول در آنها ۴۰ درصد بیشتر است.
احتمال افزایش وزن و چاقی در آنها حدود ۲۵ درصد بیشتر است.
احتمال ابتلا به عفونت های مکرر گوش در آنها حدود ۶۰ درصد بیشتر است.
احتمال ابتلا به لوکمی در آنها حدود ۳۰ درصد بیشتر است.
احتمال ابتلا به اسهال در آنها حدود ۱۰۰ درصد بیشتر است.
احتمال بستری شدن به خاطر آسم و عفونت های تنفسی و پنومونی در آنها حدود ۲۵ درصد بیشتر است.
الگوی تغذیه شیرخوار
الگوی تغذیه شیرخواران عبارت است از اینکه تا پایان ۶ ماهگی فقط شیر مادر دریافت کنند، بدون هیچ نوع ماده غذایی دیگر و حتی آب (که تغذیه انحصاری با شیر مادر نامیده می شود) و پس از آن شروع غذاهای کمکی همراه با تداوم شیر مادر تا پایان دو سالگی توصیه می شود.
بهترین روش برای شروع و تداوم تغذیه با شیر مادر این است که تماس اولیه مادر و نوزاد بلافاصله پس از تولد در اتاق زایمان شروع شود و ترجیحا برای مدت یک ساعت ادامه یابد و تغذیه با شیر مادر نیز ظرف ساعت اول تولد شروع شود. برای حفظ و تداوم شیردهی و تولید شیر بیشتر، باید شیرخوار به طور مکرر و برحسب میل و تقاضای اش در شب و روز با شیر مادر تغذیه شود و تغذیه او محدود به ساعت و زمان مشخص نگردد. به همین منظور مادر و شیرخوار باید شبانه روز در کنار هم باشند.
از شیشه شیر و پستانک استفاده نشود تا میل مکیدن شیرخوار و تولید شیر مادر کاهش نیابد. این اقدامات در بیمارستان های دوستدار کودک اجرا می شود. بیمارستان هایی را دوستدار کودک می گوییم که۱۰ اقدام برای شروع موفق شیردهی را اجرا می کنند که بر اساس مطالعات انجام شده نه فقط در شروع، بلکه در تداوم شیردهی نیز نقش به سزایی دارند.
بیمارستان های دوستدار کودک
نهضت جهانی راه اندازی بیمارستان های دوستدار کودک از سال ۱۹۹۱ میلادی معرفی شد که بر نقش کلیدی بیمارستان ها در ترویج تغذیه با شیر مادر تاکید می کند. هم زمان، ما نیز از سال ۱۳۷۰ برای ایجاد بیمارستان های دوستدار کودک تلاش می کنیم. تاکنون تعداد ۵۱۶ بیمارستان لوح دوستدار کودک گرفته اند اما باید برای حفظ عملکرد صحیح و ارتقای فعالیت های آنها همواره تلاش کنیم و وظیفه خطیر پایش و ارزیابی مجدد عملکرد بیمارستان های دوستدار کودک را دانشگاه های علوم پزشکی کشور به عهده دارند.
مهم ترین اهداف ایجاد بیمارستان های دوستدار کودک عبارت است از: تقویت راهکارهای حفظ سلامت کودکان با کمک بیمارستان ها، تغییر روش های نادرست تغذیه شیرخواران در بیمارستان ها و زایشگاه ها از طریق اجرای ۱۰ اقدام مهم، توانمند ساختن و آماده کردن زنان برای تغذیه فرزندان شان با شیرمادر، ممنوعیت تبلیغات و توزیع رایگان شیرمصنوعی توسط شرکت های تولید و واردکننده در بیمارستان ها.
اینک ۲۰ سال از زمان راه اندازی بیمارستان های دوستدار کودک می گذرد و در طول این ایام گرچه میزان تغذیه انحصاری با شیر مادر در دنیا به طور قابل توجهی افزایش یافته است، اما در بسیاری از مناطق جهان متاسفانه فقدان تعهد و تنزل برنامه ریزی بیمارستان های دوستدار کودک، آموزش ناکافی کارکنان بهداشتی درمانی برای مشاوره با مادران و اجرای ضعیف ده اقدام در زایشگاه ها و بیمارستان های دوستدار کودک در توقف یا کاهش میزان تغذیه انحصاری با شیر مادر سهیم بوده است لذا هفته جهانی شیر مادر که همه ساله (۱ تا ۷) آگوست و در کشور ما ۱۰ تا ۱۶ مرداد ماه برگزار می گردد، امسال به احیا و تقویت ده اقدام بیمارستان های دوستدار کودک تخصیص یافته و سعی می شود که این فعالیت ها را در بیمارستان ها تقویت شده و فراتر از آن در کل سیستم بهداشتی گسترش یابد.