اشک فرزندان و شک والدین

تصورش را بکنید؛ نوزاد شما سر شب می خوابد و ساعت ۹ صبح، خیلی خوب و خوش اخلاق بیدار می شود. وقتی با او حرف می زنید و بازی می کنید، با شادمانی می خندد و وقتی می خواهید به کارتان برسید، آرام سر جایش دراز می کشد و سقف را تماشا می کند و هر وقت هم گرسنه اش شد، یک نق کوچک می زند تا شما متوجه شوید او گرسنه است و غذایش را بدهید…

وضعیت فوق الذکر، واقعا دلپذیر است ولی این وضعیت را در خواب هم نمی توانید ببینید! واقعیت این است که همه نوزادان در طول روز به طور متوسط بیشتر از ۲ ساعت گریه می کنند و بدتر از آن، اینکه زمان مورد علاقه بازیگوشی آنها بعد از شیر خوردن حوالی ساعت ۲ نیمه شب است و فقط کافی است در این زمان به آنها کم توجهی کنید تا چنان سرو صدایی راه بیندازند که اصلا باورتان نمی شود یک بچه این قدری تا این حد بتواند در گریه کردن پشتکار داشته باشد. بله، گریه جزیی از زندگی نوزاد و شیرخوار است و شما نمی توانید آن را حذف کنید؛ اما می توانید با یاد گرفتن اصول ساده ای، خونسردی تان را حفظ کنید و رفتار درستی از خودتان نشان بدهید.

چه خوشتان بیاید و چه خوشتان نیاید، شیرخوار گریه می کند، پس چاره ای جز پذیرش این واقعیت ندارید. وظیفه شما این است که بفهمید چرا کودکتان گریه می کند و شما برای آرام کردنش چه کاری می توانید انجام بدهید. برای این منظور، اول باید بتوانید تصور کنید که وقتی کودکتان گریه می کند، در ذهنش چه می گذرد:

آهای، آهای، من گشنمه:

بیشتر شیرخواران نیاز دارند که هر ۲ تا ۳ ساعت یک بار چیزی بخورند. در این میان، بعضی شیرخواران هستند که وقتی گرسنگی به سراغشان می آید، بدجوری شلوغ می کنند. این دسته از کودکان ممکن است آنقدر هنگام شیر خوردن هل بزنند که همراه با آن مقداری هوا ببلعند و در نتیجه بالا بیاورند، دچار نفخ شوند یا به دلیل دل درد به گریه بیفتند. برای جلوگیری از بروز چنین وضعیتی، به اولین علایم گرسنگی کودک توجه کنید و نگذارید او گرسنه بماند. اگر نوزاد شما هنگام شیر خوردن، با عجله شروع به خوردن کرد، مدتی به او استراحت بدهید.

می خواهم آروغ بزنم:

در حال شیر خوردن و بعد از آن، به شیرخوار فرصت بدهید که تا دلش می خواهد، آروغ بزند ولی قصه به همین جا ختم نمی شود. شیرخوار شما ممکن است بین وعده های غذایی هم نیاز به آروغ زدن داشته باشد.

من جامو خیس کردم:

وجود یک پوشک خیس یا کثیف، یک عامل قطعی برای سرازیر شدن اشک شیرخوار است. البته نفخ یا سوءهاضمه هم می تواند همین اثر را داشته باشد. به طور مرتب، پوشک کودکتان را چک کنید تا مطمئن شوید تمیز و خشک است.

بابا من خسته شدم:

بچه های خسته معمولا نق نقو می شوند؛ بنابراین مطمئن شوید که شیرخوار شما به اندازه کافی می خوابد و فراموش نکنید که نوزادان در طول روز ۱۶ ساعت و گاهی بیشتر، به خواب نیاز دارند.

لطفا مرا بسته بندی کنید:

برخی نوزادان وقتی قنداق می شوند، بیشتر احساس امنیت می کنند. شما می توانید این نوزادان را به آرامی در یک پتوی کوچک و سبک بپیچید.

می خواهم راه بروم:

گاهی اوقات، قرار دادن کودک در کالسکه یا بغل کردن او و قدم زدن در خانه برای آرام کردن گریه اش کفایت می کند. حتی خیلی وقت ها یک تغییر وضعیت جزیی یا تغییر محل، تنها چیزی است که کودک به آن نیاز دارد. اگر هوا خوب است، می توانید بیرون از منزل قدم بزنید یا کودک را در صندلی مخصوص در اتومبیل بگذارید و کمی توی خیابان ها با ماشین بگردید. همچنین در شرایطی که تمام اقدامات احتیاطی را در نظر گرفته اید، می توانید از تاب بچه یا موارد مشابه کمک بگیرید.

تنهایم، تنهای تنهایم:

گاهی وقت ها تنها دیدن شما، شنیدن صدای شما یا قرار گرفتن در آغوش شما می تواند گریه کودک را متوقف کند. ماساژ ملایم پشت کودک یا نوازش آهسته شما درچنین مواقعی به خوبی جواب می دهد.

یا گرممه یا سردمه:

کودکی که خیلی گرم یا خیلی سردش است، طبیعی است که ناراحت باشد و گریه کند. در این موارد، بر حسب نیاز، یک لایه از لباس های کودک را کم کنید یا یک لایه به آن اضافه کنید.

پستانکم کجاست؟

مکیدن، یک واکنش طبیعی در نوزادان است و هر نوزادی میل به مکیدن دارد. این کار به نوزاد آرامش می دهد. بنابراین اگر کودک گریه می کند و گرسنه اش هم نیست، می توانید پستانک یا حتی انگشت تمیز خودتان را در اختیارش قرار بدهید.

به آرامش احتیاج دارم:

محرک های شنوایی و بینایی و حرکت بیش از حد نیز می تواند اشک کودک را دربیاورد. در چنین مواردی، کودک را به یک محیط بی سر و صدا ببرید یا روی تختش قرار بدهید و اجازه دهید کمی آرامش بگیرد. پخش صدای ضبط شده امواج دریا و حتی صداهای یکنواختی مانند صدای فن یا جاروبرقی می تواند به آرامش کودک بینجامد.

گریه دوباره من، وقتشه! بسیاری از شیرخواران، دوره های قابل پیش بینی از نق زدن در طول روز دارند، یعنی هر روز در ساعات مشخصی سروصدای گریه شان بلند می شود. در این موارد ممکن است کار خاصی از دست شما برنیاید. بنابراین سعی کنید در طول مدتی که کودک گریه می کند، حتی الامکان به او آرامش بدهید.

باور کنید دلم درد می کند:

اگر شما خودتان به شیرخوارتان شیر می دهید، ممکن است بعد از مصرف یک غذای پر ادویه و حاوی فلفل یا یک غذای نفاخ، نق نق او بیشتر شود. کافئین (که در نوشابه و قهوه وجود دارد) هم ممکن است همین اثر را داشته باشد. اگر حدس می زنید که خوردن بعضی غذاها باعث ناراحتی فرزندتان می شود، چند روزی از آنها اجتناب کنید تا ببینید تفاوتی در حال و روز شیرخوار ایجاد می شود یا نه.

خودتان هم به مراقبت نیاز دارید

گریه، جزیی از زندگی همه شیرخواران است ولی گاهی وقت ها اشک آنها می تواند عواقبی برایشان داشته باشد. چگونه؟ کافی است که هر کاری می کنید گریه کودک آرام نشود و آن وقت شما عصبی شوید. در این موارد چه اتفاقی می افتد اگر کنترل خودتان را از دست بدهید و یک لحظه، فقط یک لحظه، یک حرکت اشتباه انجام بدهید؟ بنابراین خیلی مهم است که سنجیده عمل کنید. اگر کودک شما گریه می کند، اول از همه به نیازهای اساسی او توجه کنید. به عنوان نمونه به او شیر بدهید، اجازه بدهید آروغ بزند یا پوشکش را عوض کنید. ممکن است زمان خواب، زمان جابه جا شدن و تغییر وضعیت دادن کودک یا زمان کالسکه سواری رسیده باشد. حتی شاید کودک شما نیاز به کمی توجه بیشتر (و حتی کمتر!) دارد. حواستان به نشانه های بیماری مانند تب، استفراغ و تغییر در الگوی خواب یا تغذیه کودک هم باشد. اگر کودک شما از سایر جهات سالم است ولی همچنان گریه می کند و اعصاب شما را به هم می ریزد، بهتر است در کنار مراقبت از او، کمی هم از خوتان مراقبت کنید. فراموش نکنید برای اینکه بتوانید از کودکتان مراقبت کنید، پیش از هرچیز باید مراقب خودتان باشید. موارد زیر به حفظ آرامش شما کمک می کند:

خودتان را نبازید:

اگر نمی توانید گریه کودکتان را ساکت کنید، به این معنا نیست که شما در مقابل او شکست خورده اید یا مثلا مادر تنبلی هستید. گاهی وقت ها فقط کودک نیاز دارد که گریه کند؛ به همین سادگی.

عجله نکنید:

یک نفس عمیق بکشید و تا ۱۰ بشمارید. یک کلمه یا عبارت آرامش بخش را دایما با خودتان تکرار کنید. به عنوان نمونه بگویید: «چیز مهمی نیست، سخت نگیر!»

تخیل تان را به کار بگیرید:

خودتان را در یک مکان راحت و آرامش بخش تصور کنید و به این ترتیب به ذهنتان استراحت بدهید.

روش زندگی سالمی را در پیش بگیرید:

غذاهای سالم بخورید و زمانی را برای ورزش کردن در نظر بگیرید. یک پیاده روی سریع در برنامه روزانه تان می تواند تاثیر بسیار مثبتی در روحیه و سلامت جسمانی شما بگذارد. از مصرف سیگار و داروهای مختلف و بی مورد هم خودداری کنید.

قدم بزنید:

کودک را در کالسکه بگذارید و با چابکی و سرعت قدم بزنید. تقلا کردن باعث می شود ذهن شما از اشک ها و صدای گریه فرزندتان پاک شود. اگر هوای بیرون برای قدم زدن خیلی سرد است، می توانید در یک مرکز خرید یا مکان های مشابه قدم بزنید.

وقتی کودک می خوابد، شما هم استراحت کنید، حتی در وسط روز:

خیلی از مادران فکر می کنند بهترین فرصت برای رسیدگی به کارهای عقب مانده، زمانی است که فرزند آنها خواب است؛ در حالی که این مساله باعث کم خوابی مادر می شود و همین کم خوابی، مراقبت از یک کودک گریان را مشکل تر می کند.

احساسات تان را نشان دهید:

وقتی دچار ناامیدی شدید، راحت و با صدای بلند احساسات تان را بیان کنید. بیان کلمات با صدای بلند (چه تنها باشید و با خودتان صحبت کنید و چه یک دوست و آشنای فهیم به حرف های شما گوش بدهد) به شما کمک می کند که تنش هایتان را کمتر کنید.

کمک بخواهید:

وقتی هر کاری از دستتان برمی آید، کرده اید و هنوز فرزندتان گریه می کند، با همسرتان یا یکی از آشنایان تان تماس بگیرید و از آنها بخواهید به کمک شما بیایند (این کار برای حفظ جان فرزندتان ضروری است!) اگر همسایه ها یا دوستان شما هم پیشنهاد کمک به شما دادند خجالت نکشید و از کمک آنها استفاده کنید. خودتان هم کمی قدم بزنید و یک دوش بگیرید. همین استراحت کوتاه می تواند تاثیر فوق العاده ای در تجدید قوای شما داشته باشد.

استراحت کنید:

اگر تنها هستید و کسی نیست که کودک را برای مدتی نزد او بسپارید و از سوی دیگر کم کم دارید کنترل خودتان را از دست می دهید، کودک را به پشت، روی تختش بخوابانید، رادیو یا ضبط را روشن کنید و در اتاق را ببندید. هر ۱۰ دقیقه به کودکتان سری بزنید تا وقتی که یا کودکتان آرام شود، یا خودتان! خودتان هم در این مدت استراحت کرده و تجدید قوا کنید.

فراموش نکنید که این وضع موقت است:

حملات گریه شیرخوار معمولا طی ۶ هفته به اوج خود می رسد و سپس به تدریج کاهش پیدا می کند.

بدانید که چه وقت باید بروید دکتر:

اگر گریه های کودک، نگرانتان کرده یا اینکه فرزندتان غذا یا شیر نمی خورد، نمی خوابد یا رفتارش عادی و طبیعی نیست، این موارد را به پزشک کودک اطلاع بدهید. او می تواند به شما کمک کند که تفاوت گریه معمولی و موارد جدی تر را تشخیص بدهید.

محدودیت های خودتان را بشناسید:

اگر کنترل خودتان را از دست داده اید یا نگران توانایی خودتان در مقابله با گریه کودک هستید، با پزشکتان تماس بگیرید و در هر حال به یاد داشته باشید که یک کودک گریان فقط ممکن است به یک رفتار ملایم پاسخ بدهد. این نکته را هم فراموش نکنید که اگر کودک شما دایما گریه می کند، شاید واقعا یک مشکل جسمی داشته باشد. در این موارد، حتما برای اطمینان به یک پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید
کـودک، شـکـسـتـنـی اسـت!

وقتی هر کاری می کنید گریه کودکتان قطع نمی شود، ممکن است وسوسه شوید که برای آرام کردن او دست به کارهای عجیب و غریب بزنید. البته خلاقیت چیز خوبی است ولی فراموش نکنید که کودک ضعیف است و هر کاری که با او می کنید، باید توام با ملایمت باشد بنابراین هنگام عصبانیت مراقب اعمال خود باشید.

گاهی اوقات پدر و مادرها (اغلب، پدرها) وقتی نمی توانند گریه کودک را ساکت کنند، کنترل خود را از دست می دهند و از فرط ناامیدی فرزندشان را به شدت تکان می دهند.چنین اقدام خشنی گاه به وضعیتی منجر می شود که «نشانگان تکان کودک» نام دارد.

«نشانگان تکان کودک» معمولا هنگامی رخ می دهد که یک نوزاد یا کودک را از شانه ها یا سینه بگیرید و به شدت تکان دهید. در این حالت، مغز کودک داخل جمجمه به جلو و عقب پرت می شود و در اثر برخورد با استخوان جمجمه، بافت مغز کوفته و متورم می شود. از طرف دیگر، حرکت ناگهانی مغز باعث پاره شدن عروق ظریف مغز کودک می شود. کودکی که دچار این وضعیت شده، در مراحل اولیه دچار بی حالی، تشنج، استفراغ، تحریک پذیری، مشکلات تنفسی و در نهایت کما و مرگ می شود ولی حتی اگر بتواند از مرگ جان سالم به در ببرد، آینده چندان خوبی در انتظارش نیست. این کودکان به علت آسیب های مغزی در درازمدت دچار عقب ماندگی ذهنی، معلولیت جسمی، کوری، کاهش شنوایی، اختلالات گفتاری، تشنج و… می شوند. تنها در کشور آمریکا سالانه ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ کودک دچار این نشانگان می شوند که یک چهارم آنها می میرند و اکثر آنهایی که زنده می مانند، دچار ناتوانی های شدید و دایمی می شوند.

ممکن است سوال کنید که چرا بزرگسالان در اثر چنین تکان هایی دچار مشکل نمی شوند. پاسخش ساده است: سر کودک به نسبت جثه اش بزرگ و سنگین است و تقریبا ۲۵ درصد وزن نوزاد را تشکیل می دهد (وزن مغز بزرگسالان ۱۰ درصد وزن آنها است)، در حالی که عضلات گردن نوزاد و کودک خیلی ضعیف است و در نتیجه نمی تواند فشار ناشی از تکان شدید را تحمل کند.

تحقیقات مختلف نشان داده که اکثریت قریب به اتفاق موارد «نشانگان تکان کودک» به صورت تصادفی ایجاد شده و کسی قصد جنایت نداشته است. قاتلان غیر عمد نیز معمولا والدین یا پرستار کودکی هستند که به هر دری می زنند و نمی توانند گریه کودک را ساکت کنند و در نهایت، در کمال نا امیدی و عصبانیت، بچه را به شدت تکان می دهند. اکثر این افراد وقتی می فهمند که با این کارشان باعث مرگ کودک بی گناه شده اند، باورشان نمی شود و نمی توانند خود را ببخشند. در سمت مقابل، اکثر کودکانی که دچار این نشانگان می شوند نیز کودکان بخت برگشته ای هستند که به دلیل ابتلا به کولیک، دایما دل درد دارند و به همین دلیل مرتب در حال گریه کردن هستند.

با همه این حرف ها لازم نیست خیلی بترسید و بازی کردن با کودک را کنار بگذارید. قضیه به همین سادگی هم نیست. بالا انداختن کودک، تکان دادن کودک روی پاها، تاب دادن کودک (روی تاب بچه) یا بالا و پایین پریدن با کودک معمولا خطری ندارد و باعث «نشانگان تکان کودک» نمی شود. در واقع، برای ایجاد مشکل، نیاز به یک تکان شدید و پرخشونت است که البته یک بزرگسال عصبانی، به راحتی از پس چنین کاری برمی آید.

دکتر رابرت بلاک، رییس کمیته کودک آزاری آکادمی اطفال آمریکا می گوید: «اینکه فقط به والدین بگویید که بچه را تکان ندهند، فایده ای ندارد. این را همه می دانند که نباید کودک را تکان داد ولی وقتی تحملشان را از دست می دهند، همه توصیه ها را فراموش می کنند.» بنابراین خیلی مهم است که در چنین مواقعی یک برنامه درست داشته باشید تا قبل از اینکه به نقطه انفجار برسید، بتوانید عصبانیت خود را کاهش دهید.